%0 Journal Article %T سیر تطوّر جاذبه‌های بصری «ی معکوس» در کتیبه‌های ثلث از عصر مغول تا صفویه %J نشریه هنرهای زیبا: هنرهای تجسمی %I دانشگاه تهران دانشکدگان هنرهای زیبا %Z 2228-6039 %A شهیدانی, شهاب %D 2019 %\ 03/21/2019 %V 24 %N 1 %P 79-92 %! سیر تطوّر جاذبه‌های بصری «ی معکوس» در کتیبه‌های ثلث از عصر مغول تا صفویه %K قلم ثلث %K کتیبه‌نگاری %K معماری اسلامی %K ایلخانان %K تیموری %K صفوی %R 10.22059/jfava.2018.240489.665735 %X قلم ثلث دارای ارزش‌های بصری والایی در خوشنویسی اسلامی و منطبق با اهداف و کارکرد تزئیناتِ معماری ‌است. بررسی روند تطوّر و تحوّل«ی» معکوس در کتیبه‌های ثلث نشان می‌دهد که این حرف از دوره ایلخانی تا اوایل عصر صفوی اغلب به صورت کوتاه و مورّب نگاشته می‌شد اما از نیمه عصر صفوی از «ی معکوس شالی یا قطاری » برای تقسیم کرسی بالا و پائین و ایجاد توازن و تعادلِ حروف در کتیبه‌نگاری ثلث استفاده بیشتری شد. پژوهش حاضر با روش توصیفی - تحلیلی و با عطف به کار میدانی در خصوص کتیبه‌های ثلث انجام گرفته است. نتایج این مقاله مویّد آن است که تطوّر «ی» معکوس از نوع کوتاه به بلند (قطاری) مبتنی بر دو عامل ملاحظات خوشنویسی از منظر ترکیب و حُسن همجواری و ضرورت انطباق خط ثلث با جلوه‌های بصریِ معماری اسلامی بوده است. همراه با عوامل گفته شده، از به کار گیری نوع مواد و مصالح، نحوه دورگیری، تراش و ساخت کتیبهها از عصر ایلخانی تا دوره صفوی نیز نباید غافل ماند. مجموع این عوامل، ضمن آنکه کتیبه‌های ثلث را از منظر ترکیببندی و انسجام کلی حروف و کلمات تقویت می‌کرد، بر زیبایی و هماهنگی این نوع اجرا با ملاحظات بصریِ معماری نیز تأثیر بسزایی نهاد. %U https://jfava.ut.ac.ir/article_69817_bf38ea1e590d9ff449db5d496c3250b3.pdf