TY - JOUR ID - 63171 TI - بازتاب اندیشه‎های علمی در نگارگری JO - نشریه هنرهای زیبا: هنرهای تجسمی JA - JFAVA LA - fa SN - 2228-6039 AU - کشمیری, مریم AU - رهبرنیا, زهرا AD - دانشگاه الزهرا AD - دانشگاه الزهرا (س) Y1 - 2017 PY - 2017 VL - 22 IS - 3 SP - 85 EP - 94 KW - نورشناسی اسلامی (علم مناظر) KW - نگارگری ایرانی KW - نقره KW - بازنمایی آب KW - ابن هیثم DO - 10.22059/jfava.2017.63171 N2 - نمونه‎های برجای‎ماندۀ نگارگری ایرانی نشان می‎دهد از میانۀ سدۀ هشتم هجری، رنگ‎آمیزی سطح آب با نقره‎حل، جانشین به‎کارگیری خطوط آبی‎رنگ شد. کندوکاو در این تحول به پرسش حاضر راه برد: چرا هنرمندان این سده‎ها چنین شیوه‎ای را پیش گرفتند؟ آیا سنتی فراموش‎شده، زنده گردید یا نگاهی تازه، سبب این نوآوری بود؟ در این جستار، بانگاهی تاریخی، جایگاه نقره، برای نمایش آب در سنت‎های پیشین (ساسانی و مانوی)، به شیوه‎ای توصیفی بررسی شد. سپس دستاوردهای حوزه‎های کیمیاگری (ونجوم)، و نورشناسی (مناظر) به روشی تحلیلی‎ـ‎توصیفی تبیین گردید. در علت‎یابی‎ها، یافته‎های مبتنی بر دانش زمانه کاویده شد. گردآوری داده‎ها، اسنادی و کتابخانه‎ای، و شیوۀ تحلیل، کیفی است. نمونه‎های موردی به‎گونه‎ای برگزیده شد تا تحول بازنمایی آب را نشان دهد. پژوهش، با نگاهی تاریخی و بنیادین پیش رفت. بررسی‎ها نشان داد نقره‎گون‎کردن آب‎ها، میراث سنت‎های پیشین و یافته‎های نجوم (کیمیاگری) نیست، بلکه نورشناسان آن دوران، تبیین‎کنندۀ چنین انتخابی است. نگارگر با این تدبیر، به بیانی دست یافته که با درک دیداری‎اش از جهان پیرامون، هم‎ارز است. از آنجاکه پژوهش‎های جدید، از زوایای گوناگون به آثار می‎نگرد، بایسته ا‎ست نگاره‎های ایرانی نیز افزون‎بر دریافت‎های فراگیر، از جهاتی دیگر (مانند دانش همدوره) سنجیده شود. پژوهش پیش‎رو با همین هدف، درپیِ تبیین علمی انتخاب نقره برای بازنمایی آب است. UR - https://jfava.ut.ac.ir/article_63171.html L1 - https://jfava.ut.ac.ir/article_63171_2d1445391c5738ffa74c900992b79c81.pdf ER -