سبک شناسی تذهیب نسخ خطی کتابت شده در دورۀ آل اینجو

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه کتابت و نگارگری-دانشکده صنایع دستی- دانشگاه هنر اصفهان-اصفهان- ایران

2 کارشناسی ارشد نقاشی ایرانی، گروه کتابت و نگارگری، دانشکده صنایع دستی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران.

چکیده

سبک‌شناسی تزیینات کتاب‌آرایی در نسخ‌خطی به شناخت سبک‌های مختلف هنری در تاریخ کتاب‌آرایی، شناسایی دیگر تولیدات و تشخیص آثار جعلی کمک می‌کند. یکی از انواع هنرهای کتاب‌آرایی، تذهیب است. نوشتۀ حاضر با توجه به ضرورت شناخت سبک‌های مختلف تذهیب در تاریخ کتاب‌آرایی و با هدف شناسایی شاخصه‌های سبکی تذهیب نسخ‌خطی تولید‌شده در نیمۀ اول قرن هشتم ه‍.ق. تحت حمایت حکومت آل اینجو، تنظیم شده است. سوال پژوهش از این قرار است: شاخصه‌های اصلی فرمی، ساختاری و رنگ‌بندی در تذهیب‌های نسخ‌خطی متعلق به دورۀ آل‌ اینجو کدام‌اند؟ در راستای پاسخ به سوال پژوهش، 10 نسخۀ خطی تاریخ‌دار و مذهَّب از این دوره در پنج مرحله سبک‌شناسی شده‌اند. قاب‌های اصلی، قاب‌های فرعی، انواع نقوش و رنگ‌های به کار رفته شناسایی، دسته‌بندی و پرکاربردترین آ‌ن‌ها مشخص شد. در نهایت شاخصه‌های سبکی تذهیب در این نسخه‌ها اینگونه بدست آمد: کاربرد ترکیب‌بندی کتیبة قلمدانی مزدوج و شمسه در آغاز نسخه. کاربرد قاب گوشواره‌ها و نیم‌ترنج و تک گوشواره روبه‌روی کتیبه‌ها در حاشیة بیرونی. نقش گل نیلوفر و ترکیب‌بندی بوته‌ای آن. استفاده از قاب گره‌های هندسی به شکل مستقل بدون دخالت دیگر نقوش. استفاده از نقوش متوّج و پولکی در حاشیة قاب‌ها و به عنوان نقش تزیینی مستقل. همچنین طلایی رنگ غالب در این آثار است.

کلیدواژه‌ها