The Iconography Analysis of the Islamic Period Grave stones in Ahar Museum

Document Type : Research Paper

Authors

1 Tabriz Islamic Art university

2 Associate Professor, Tabriz Islamic Art University, Tabriz, Iran

3 Assistant Professor, Tabriz Islamic Art University, Tabriz, Iran

Abstract

Given the importance of the issue of death and resurrection in the Islamic worldview, the issue of burial and how to do it in Islam has a special place. This has made it possible to stay in stone with many signs and symptoms from various historical periods in a wide range of geography in Iran. One of the places where a significant number of stone strata of the Islamic period have been left is Ahar, which has made the museums of the city one of the richest collections of the country's rock formations. These gravestones cover the period from the Ilkhanid to Qajar period, which were moved to the museum at the same time as the Pahlavi era and the beginning of the urbanization of its main places (cemeteries in the city as well as surrounding villages). The stone graves, which are decorated with various types of geometric, vegetarian, human, animal and inscription, are associated with the religious beliefs and beliefs of the people of this region and show direct evidence of the beliefs of their time. The present study intends to study the gravestones on the stone grounds through a symbolic approach through field studies and library studies. In this regard, an attempt has been made to answer a fundamental question in this research: What are the implications of the Ahar Museum's astronomical motifs in terms of themes and symbolism? According to the studies, the designs on the stone estates of the Ahar museum were related to the symbolic religious beliefs and in some cases, by choosing a narrative scene, the deceased was depicted in life. The cemetery can be seen as the architectural manifestation of people's attitude to the phenomenon of death. In different cultures, there is a different encounter with the dead, and after Islam, Iran is the place where the burial of the dead is carried out and the death and grave, and further, the cemetery is of particular importance. The construction of the monument in the Islamic era began as a manifestation of beliefs and practices related to the protection of the dead, along with other religious monuments, and proceeded almost parallel to it. The various methods of constructing the monuments, structurally influenced by various cultural and material factors, are in line with the religions and beliefs of the society. Although the issue of sacred ordinances in Islamic jurisprudence has different opinions, but the presence of a large number of these buildings in many Islamic countries indicates the particular status of this structure in the Islamic society. In Iran, during the Islamic period, the tomb buildings dating back to the fourth century BC, with the advent of various local dynasties in the east and north of Iran, continued throughout the subsequent Islamic periods. The important point in relation to this structure is the relationship between their structural and decorative features with the deceased person; that is, ordinary people have a more significant reputation than simple mantles and prominent people.

Keywords

References

اسدیان، محمد (1384)، آیین­های گذر در ایران: بررسـی تطبیقـی آیـین­های ایرانی در حوزه های فرهنگی و جغرافیایی، انتشارات روشنایی، تهران.
اتینگهاوزن، ریچارد (1379)، اوج های درخشان هنر ایران، مترجم روئین پاکباز، موسسه انتشارات آگاه، تهران.
اشپولر، برتولد (1392)،  تاریخ ایران  در قرون نخستین اسلامی، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران.
آیرملو، یحیی (1392)، روش­های کاوش و لایه نگاری در گورستان، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه محقق اردبیلی. 
احترام، سمانه السادات (1392)، مطالعه فنی و آسیب شناسی تزیینات نقاشی گنبد مصلی عتیق یزد، پایان­نامه مقطع کارشناسی ارشد، دانشگاه هنر تهران.
آبکار اصفهانی، ستاره (1393)، هندسه فراکتال زبان طبیعت در طراحی اجزای منظر شهری بازطراحی ساخت جداره شهری با بکارگیری هندسه فراکتال- نمونه موردی خیابان مسجد جامع یزد، پایان نامه مقطع کارشناسی ارشد، دانشگاه یزد.
بورکهارت، تیتوس (1389)، درآمدی بر آئین تصوف، ترجمه یعقوب آژند، ناشر مولی، تهران.
بورکهارت، تیتوس (1365)، هنر اسلامی و زبان بیان، ترجمه مسعود رجب نیا، ناشر سروش، تهران.
بیهقی (1375)، تاریخ بیهقی، به تصحیح علی اکبر فیاض با مقدمه محمد جعفر یاحقی، مشهد، انتشارات دانشگاه فردوسی.
بلیلان اصل، لیدا و دوستار، فهیمه (1394)، بررسی تاثیر مزارات در توسعه ساختار شهری شهر تبریز از دوره ایلخانی تا صفویه، فصلنامه پژوهش های معماری اسلامی، شماره هشتم، سال سوم، صص90-65.
بیادار، هنگامه و توفیقی، پیوند (1396)، نمادشناسی عرفان در عرفان و هنر اسلامی، پژوهش های معنوی، تهران.
بهشید، بابک و بهلولی نیری، بهزاد (1392)، مفهوم نقش و نگارها در سنگ قبرهای محوطه شهیدگاه بقعه شیخ صفی الدین، همایش ملی باستان شناسی ایران، دستاوردها، فرصت ها، آسیب ها، صص 14-1.
بلخاری قهی، حسن (1385)، بنیان ها نظری زیبایی شناسی اسلام در قرآن کریم، فصلنامه هنر، شماره 70، صص 171-164.
بمانیان، محمدرضا (1390)، کاربرد هندسه و تناسبات در معماری، انتشارات هله: طحان، تهران.
بزرگ نیا، زهره (1389)، سنگ مزار در گورستان های کهن، نشریه معمار، شماره 63، صص ؟؟؟؟.
پارسایی، مهدی و شهابی راد، فاطمه (1390)، پژوهشی بر نمادهای گرافیکی گورستان دارالسلام شیراز، کتاب ماه هنر، شماره 156، صص 75-68.
پورخرمی، اسکندر (1379)،  گل‌های ختایی، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران.
پویان، جواد، خلیلی، مژگان (1389)، نشانه شناسی نقوش سنگ قبرهای داراسلام شیراز، کتاب ماه هنر، شماره 144، صص 107-98.
تقی زاده، عالمه و علیمحمدی اردکانی، جواد (1396)، بررسی و تحلیل نوشتار(کتیبه نگاری) با مثابه رسانه تبلیغاتی در معماری ایران، فصلنامه نگره، شماره 41، صص 93-81.
ثمری، مریم (1395)، مطالعه و بررسی سنگ قبرهای دوره اسلامی شهرستان اردبیل، پایان نامه مقطع کارشناسی ارشد، داشگاه محقق اردبیلی.
حسن زاده، آمنه (1386)، جایگاه اعداد در فرهنگ مردم ایران با تاکید بر اعداد هفت و چهل، فرهنگ مردم ایران، شماره10، صص 189-166.
حقیر، سعید و شوهانی زاد، یلدا (1390)، چگونگی ارتقاء جایگاه گورستان ها در جوانب فرهنگی و اجتماعی توسعه پایدار شهری در ایران، باغ نظر، شماره هفده، سال هشتم، صص 94-81.
حسینی، سیدهاشم (1389)، معرفی سبک مقبره سازی متصوفه آذربایجان، نشریه معماری و شهرسازی(هنرهای زیبا سابق)، دوره دوم، شماره 43، صص 68-57.
حیدری، مهدی (1394)، طرح مرمت و احیاء مقبره میر بزرگ آمل، پایان نامه مقطع کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز.
حمدیه، زهره (1392)، تحلیل مردم شناختی میراث فرهنگی غیرمادی در فرآیند جهانی شدن (مطالعه فرش بافی کاشان و رابطه آن با آئین قالیشویان اردهال)، پایان نامه مقطع کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز.
خدایی، سمیه (1395)، بررسی و مقایسه تزیینات برج مقبره های سرخ و کبود مراغه، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهراء.
خویی، محمد الوانساز (1390)، سنگ قبرهای روستای آس قدیم، پیام بهارستان، دوره 2، سال 4، شماره 14، صص 354-316.
خورشیدی، اعظم (1392)، پژوهشی مردم شناختی در مزارهای آرامگاه میرزا کوچک خان جنگلی در سلیمان داراب شهر رشت، پایان نامه مقطع کارشناسی ارشد، دانشگاه گیلان.
دمورگان، ژاک (1338)، هیأت علمی فرانسه در ایران مطالعات جغرافیایی، ترجمه دکتر کاظم ودیعی، انتشارات چهر تبریز، تبریز.
دلاوله، پیترو (1384)، سفرنامه، مترجم شعاع الدین شفا، انتشارات علمی-فرهنگی، تهران.
رجایی علوی، سهیلا و وفایی، شهربانو (1388)، کتیبه های اسلامی گرگان و دشت: یادمان های چوبی و سنگ نوشته ها، کتابخانه مرکزی و مرکز اطلاع رسانی شهرداری اصفهان، اصفهان. 
رضی، هاشم (1381)، تاریخ آیین رازآمیز میترایی در شرق و غرب: پژوهشی در تاریخ آیین میترایی از آغاز تا عصر حاضر، ج1، نشر بهجت، تهران.
زارعی، محمد ابراهیم (1381)، بقعه خضر همدان، نشریه اثر، شماره 33، صص 222-192.
زاهدی، قربان علی (1390)، بررسی شیوه های تدفین و آئین سوگواری در استرآباد، پایان نامه مقطع کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود.
ستاری، جلال (1376)، رمز اندیشی و هنر قدسی، نشر مرکز، تهران.
شاهمندی، اکبر (1396)، بررسی متون و تصاویر در سنگ مزارات امامزاده احمد اصفهان، پایگاه جامع امامزادگان و بقاع متبرکه ایران اسلامی.
شایسته فر، مهناز (1388)، تعامل معماری و شعر فارسی در بناهای عصر تیموری و صفوی، مطالعات هنر اسلامی، شماره یازدهم، 104-79.
شوالیه، ژان و گربران، آلن (1385)، فرهنگ نمادها، مترجم سودابه فضایلی، نشر جیحون، تهران.
شاهمندی، ا کبر و شهیدانی، شهاب (1392)، نقش های ماندگار، سیری در آرایه های قبور ارامنه ایران، مولف، اصفهان.
شجاع دل، نادره (1385)، پژوهشی پیرامون جاده ابریشم و کاروانسراهای این مسیر در شمال غرب ایران،؟؟؟؟؟، شماره 11 و 12، صص 72-55.
شریفی نیا، اکبر (1391)، مطالعه تاثیر نقش­مایه­های گچبری دوره ساسانی بر نقوش گچبری اسلامی تا پایان عصر سلجوقی، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگا تربیت مدرس تهران.
شمس اسفندآباد، فرزانه (1391)، ویژگی­های تصویرسازی فرهنگی در ایستگاه مترو، پایان نامه مقطع کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز.
صادق زاده، بهمن (1376)، هفت در پهنه فرهنگ و دین، مجله کیهان، شماره 133، صص 71-69.
صفی خانــی، نینــا؛ احمدپنــاه، ســید ابوتــراب و خــدادادی، علــی (1393)، نشانه شناســی نقــوش ســنگ قبــور قبرســتان تخت فــوالد اصفهــان، هنرهای زیبا-هنرهای تجسمی، شماره 4 ، دوره 19، صص 67-76.
عسکری خانقاه، اصغر و خورشیدی، اعظم ( 1392)، پژوهشی مردم شناختی در نقوشِ گیاهی مزارهای آرامگاه میرزا کوچک در سلیمان داراب رشت، فصلنامه مطالعات توسعه اجتماعی- فرهنگی، دوره ی دوم، شماره 3، صص 25-9.
علی زاده، غلامرضا(1395)، مطالعه تحلیلی ساختار مقابر پادشاهان در ایران باستان با تاکید بر مقابر دوران هخامنشیان، پایان­نامه مقطع کارشناسی ارشد، دانشگاه علم و هنر یزد.
عاصیان، علی اکبر (1392)، بستر تاریخی شکل گیری جنبش حروفیه (800-840 ه.ق)، رساله دکتری تخصصی، دانشگاه اصفهان.
فقیه میرزایی، گیلان؛، مخلصی، محمدعلی و حبیبی، زهرا (1384)، تخت فولاد: یادمان تاریخی اصفهان، سازمان میراث فرهنگی کشور.
فتحی زاده، مجید (1388)، بررسی نقوش گره چینی در پنجره کاخ ها در مساجد دوره صفوی در اصفهان، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه هنر اصفهان.
قندگر، محمد (1396)، ماجرای سنگ قبرهایی با نشان ستاره داوود در آذربایجان شرقی/ بوی “شیطنت” می آید، منتشر شده در وب سایت تبریز مدرن.
کبیر صابر، محمدباقر (1391)،  آثار سنگی تمدن اسلامی در گورستان ارامنه تبریز(ریشه یابی و تبیین دلایل وجودی)، باغ نظر، دوره9، شماره23، صص 82-75.
کیانی، محمدیوسف( 1374)، تاریخ هنر ایران در دوره اسلامی، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه تهران، تهران.
کوهپر، سید مهدی؛ خانعلی، حمید و نیستانی، جواد (1394)، سنگ مزار، نمودی از وحدت مذاهب مختلف اسلامی در ایران؛ گونه شناسی، طبقه­بندی و مطالعه آرایه­های سنگ مزارهای نوع گهواره­ای، پژوهشنامه تاریخ اسلام، سال پنجم، شماره بیستم، صص 152-133.
کاظم پور، مهدی (1394)، بررسی باستان­شناسی روند شکل­یابی و توسعه ادواری شهر اهر در دوره اسلامی، رساله مقطع دکتری، دانشگاه محقق اردبیلی.
لالر، رابرت (1362)، هندسه قدسی، استعاره نظام عالم،  فصلنامه هنر و معماری، شماره 3 ، صص 85-76
لشکری، آرش (1396)، بررسی و تحلیل گچبری های نویافته ایلخانان آوه، مطالعات باستان شناسی پارسه، شماره 2، سال اول، صص 104-91.
میر جعفری، حسین و بزاز دستفروش، مهدی (1388)، مزارات چرنداب تبریز، متن شناسی ادب فارسی،  دوره 1، شماره 4، صص 42-19.
میر جعفری، حسین و بزاز دستفروش، مهدی (1391)، مزارات بیلانکوه تبریز، پژوهش های تاریخی، دوره 4، شماره4، صص 22-1.
میر جعفری، حسین و بزاز دستفروش، مهدی (1388)، تزیینات کتیبه ای سنگ قبرهای شیخ صفى و تطبیق آن با نها­رخو­ران گرگان، کتاب ماه هنر، صص80-74.
معین، محمد (1364)، فرهنگ فارسی، امیرکبیر، تهران.   
مشکوتی، نصرت‌الله (1345)، نظری به تاریخ باستانشناسی کاشان و بنای مشهور تاریخی مسجد میدان، هنر و مردم، دوره 5، ش 53 و 54، صص 7-14.
معمارزاده، محمد (1386)،  تصویر و تجسیم عرفان در هنرهای اسلامی، انتشارات دانشگاه الزهرا، تهران.
مینورسکی، ولادیمیر (1379)، نام‌های جغرافیایی و ریشه‌های تاریخی آن‌ها در آتروپاتن(ماد)، ترجمه رقیه بهزادی، لرد، تهران.
مهدوی، شهرزاد (1390)، تحلیل مردم نگارانه فرهنگ عامه در بوستان سعدی، پایان نامه مقطع کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز.

زارعی مزرعچه، طاهره (1393)، ارزیابی نقش آرامستان تخت فولاد در توسعه گردشگری شهر اصفهان از منظر گردشگری تاریخی- مذهبی، پایان نامه مقطع کارشناسی ارشد، دانشگاه هنر اصفهان.

 
نیکزاد، ذات الله و  عیسی اسانرنجانی کناری (1384)، پژوهش معماری آرامگاه تاریخی حسن آباد یا سوگند بیجار- امامزاده عقیل»، سومین کنگره تاریخ معماری و شهرسازی ایران، ج 1، به کوشش باقر آیت الله زاده شیرازی، کرمان، انتشارات ارگ بم.
نجیب اوغلو، گل رو (1389)، هندسه و تزیین در معماری اسلامی، انتشارات روزنه، تهران.
Burney, C.A (1979), Meshkin Shahr Survey, Iran, Vol VIII, pp.1-17.
Kroll, Estephan)2005(, the Southern Urmia basin in the Early Iron Age, Iranica Antiqua, Vol. XL.
Mortensen, I., D (1993), Nomads of Luristan: History, Material Culture, and Pastoralism in Western Iran, Thames and Hudson, New York.
Ingraham, M. L & Summers, G )1979), Settlements in the Meshkinshahr plain, North- Eastern Azerbayjan, IRAN” in AMI, pp.68-102.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Journal of Fine Arts: Visual Arts
Volume 25, Issue 1
June 2020
Pages 71-86

Files

Share

How to cite

Statistics