تحلیل بینانشانه ای روابط فرم و فضا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی گروه طراحی صنعتی دانشگاه هنراسلامی تبریز

چکیده

امروزه نقدهای نو برای تحلیل و خوانش متون مختلف مورد استفاده قرار می­گیرند و نتایج قابل قبولی از خود نشان می­دهند. بینامتنیت و نقد بینا­متنی ـ و بینا­نشانه­ای ـ از آن جمله­اند. نقد بینامتنی از دهة 1960 توسط یولیا کریستوا و سایر اعضای حلقة تل کل رواج یافته است و امروزه مکاتب مختلفی در این زمینه فعالیت دارند. یکی از شاخه­های نوین و پر­کاربرد بینامتنیت، «نقد بینانشانه­ای» است. متاسفانه این روش نقد هنوز آنچنان که باید در خوانش متون معماری و طراحی صنعتی به کارگرفته ­نشده­است. این پژوهش، با هدف رسیدن به یک شناخت نظام­مند از فضا و روابط فرم و فضا، این روش نقد را بکار گرفته است. بر اساس تحلیل­های صورت گرفته در این پژوهش، چهار رمزگان مؤثر در خوانش فضا شناسایی شده­اند که عبارت اند از: رمزگان ابعاد فیزیکی، رمزگان بصری، رمزگان معنایی و رمزگان بعد پنهان که هر کدام از این رمزگان­ها، زیر­رمزگان­هایی دارند. براساس رمزگان­های یاد شده، روابط فضایی فرم با سایر فرم­ها در دو گروه «فرم­های سایر محصولات» و «فرم­های کالبدی» شناسایی شده است. در نهایت، براساس چهار رمزگان یاد شده، الگویی از روابط فضایی فرم بدست آمده است.
 

کلیدواژه‌ها


اسمیت، ادوارد لوسی (1387)، تاریخچة مبلمان و طراحی داخلی در جهان. ترجمة یلدا بلارک و پروین آقایی، انتشارات فخراکیا، تهران.
آلن، گراهام (1389)، بینامتنیت. ترجمة پیام یزدانجو، نشر مرکز، تهران.
امرایی، بابک (1389)، کالاـ نشانه: بررسی پیشینه و مفاهیم ارزش نشانه‌ای کالا با مطالعة ارزش نشانه‌ای آن در صنایع دستی ایران، در: نشانه‌شناسی فرهنگ (ی). ویراستة امیر علی نجومیان، سخن، تهران.
بارت ، رولان (1370)، عناصر نشانه‌شناسی، ترجمة مجید محمدی، انتشارات بین‌المللی الهدی، تهران.
بارت، رولان (1375)، اسطوره امروز، ترجمة شیرین‌دخت دقیقیان، نشر مرکز،تهران.
بیکر، جفری هوارد (1381)، راهبردهای طراحی در معماری: رویکردی به تحلیل فرم، ترجمة رضا افهمی، انتشارات نسل باران، کرمان. پالاسما، یوهانی (1388)، چشمان پوست: معماری ادراکات حسی، ترجمة رامین قدس، گنج هنر، تهران.
پیرنیا، محمد کریم (1384)، آشنایی با معماری اسلامی ایران، تدوین غلام حسین معماریان، سروش دانش، تهران.
چندلر، دانیل (1387)، مبانی نشانه‌شناسی، ترجمة مهدی پارسا، انتشارات سورة مهر، تهران.
زوی، برونو (1321)، به‌سوی یک معماری ارگانیک، ترجمة اسماعیل نوری علاء و مریم جزایری، انتشارات تالار ایران، تهران.
سجودی، فرزان (1383)، نشانه‌شناسی‌کاربردی، نشر قصه، تهران.
سوسور، فردیناند (1378)، دورۀ زبان‌شناسی عمومی، ترجمة کورش صفوی، نشر هرمس، تهران.
شاپوریان، رضا (1386)، اصول کلی روانشناسی گشتالت، اتشارات رشد، تهران.
گروتر، یورگ (1375)، زیباشناختی در معماری، ترجمة جهانشاه پاکزاد و عبدالرضا همایون، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، تهران. لاوسون, برایان. (1389)، آنچه طراحان می دانند، ترجمة محمدرضا شاهی، تهران: یزدا.
نامورمطلق، بهمن (1390)، درآمدی بر بینامتنیت: نظریه ها و کاربردها، سخن، تهران.
هال، ادوارد. تی. (1390)، بعد پنهان، ترجمة منوچهر حبیبیان، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
ونگ، وسیوس (1380)، اصول فرم و طرح، ترجمة آزادة بیداربخت و نسترن لواسانی، نشرنی، تهران.
Bostock, David (2006), Space, Time, Matter and Form. Essays on Aristotle’s Physics, Oxford University press, Oxford.
Eco, Umberto (1979), A Theory of Semiotics, Bloomington, Milan.
Hannah, Gail Greet (2002), Elements of Design: Rowena Reed Kostellow and the Structure of Visual Relationships, Princeton architectural press, New York.
Juvan, Marko (2008), History and poetics of intertextuality, translated by Timothy Pogacar, Purdue University, Us. Karjalainen, Toni-Matti (2004), Semantic transformation in design: communicating strategic brand identity through product design references, Ilmari Publications, Helsinki.
Kristeva, Julia (1984), Revolution in Poetic Language, translated by Margaret Waller, Columbia University Press, New York. Lawson, Bryan (1980), How Designers Think: The Design Process Demystified, Elsevier/Architectural Press.
McCormack, J., Cagan, J., & Vogel, C. (2004), Speaking the Buick language: Capturing, understanding, and exploring brand identity with shape grammars, Design Studies, 25, 1-29.
Ranscombe, Charlie; Hicks, Ben, & Mullineux, Glen (2012), A method for exploring similarities and visual references to brand in the appearance of mature mass-market products, Design Studies, 33, 496-520.
Shih-Wen, H., & Chen, C. (1997), A semantic and shape grammar based approach for product design, Design Studies, 18, 275-296.
http://blackanddecker.com/power-tools/LDX120C.aspx. Accessed by 10 May 2014.
http://www.adero.de/Tea-Coffee-Piazza-Aldo-Rossi-Officina-Alessi.html. Accessed by 10 May 2014. http://www.madeindesign.co.uk/prod-condiment-set-alessi-ref5070.html. Accessed by 10 May 2014. http://fa.wikipedia.org/ Accessed by 10 May 2014.