رحمانی, نجیبه, محمودی, فتانه. (1396). بررسی سیر تحول نقش هارپی در هنر ایران (از دوران پیش از تاریخ تا دوران معاصر). نشریه هنرهای زیبا- هنرهای تجسمی, 22(1), 53-67. doi: 10.22059/jfava.2017.61010
نجیبه رحمانی; فتانه محمودی. "بررسی سیر تحول نقش هارپی در هنر ایران (از دوران پیش از تاریخ تا دوران معاصر)". نشریه هنرهای زیبا- هنرهای تجسمی, 22, 1, 1396, 53-67. doi: 10.22059/jfava.2017.61010
رحمانی, نجیبه, محمودی, فتانه. (1396). 'بررسی سیر تحول نقش هارپی در هنر ایران (از دوران پیش از تاریخ تا دوران معاصر)', نشریه هنرهای زیبا- هنرهای تجسمی, 22(1), pp. 53-67. doi: 10.22059/jfava.2017.61010
رحمانی, نجیبه, محمودی, فتانه. بررسی سیر تحول نقش هارپی در هنر ایران (از دوران پیش از تاریخ تا دوران معاصر). نشریه هنرهای زیبا- هنرهای تجسمی, 1396; 22(1): 53-67. doi: 10.22059/jfava.2017.61010
بررسی سیر تحول نقش هارپی در هنر ایران (از دوران پیش از تاریخ تا دوران معاصر)
2استادیار دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران
چکیده
هارپی به‌عنوان مخلوقی ترکیبی، قدمتی طولانی در هنر ایران دارد و باید خاستگاه آن را در هنر پیش از تاریخ جست. این نقش به‌عنوان موجود ترکیبی انسان- پرنده، با اساطیر کهن گره خورده است و در گذر زمان، در فرم مشخص و مفاهیم متفاوت استمرار یافته است. هارپی را در دوران پیش از تاریخ، حامل مردگان به جهان دیگر تصویر می‌‌کردند که در دوران تاریخی با مفاهیم اسطوره‌‌ای پیوند خورد و در دورۀ اسلامی با مفاهیم قدسی متمایز شد. در دوران معاصر نیز جدا از مفاهیم سنتی‌اش با ذهنیات هنرمندان درآمیخت.
این مقاله بر آن است تا به بررسی نقش هارپی و سیر تحول آن در هنر ایران بپردازد. تحقیق پیش رو به روش اسنادی و مطالعات کتابخانه‌‌ای با استفاده از منابع مختلفی صورت گرفته و از سایت‌‌های معتبر همچون سایت موزۀ متروپولیتن در کنار تورق بیش از پنجاه جلد کتاب در باب هنر ایران، برای دستیابی به مجموعه‌ای از تصاویر هارپی بهره گرفته شده است. از آنجا که نقش مزبور، در هنر معاصر یکی از معرف‌‌های هنر سنتی است، نیاز به ریشه‌‌یابی و آشنایی با مفاهیم آن احساس می‌شود. نتیجۀ مقاله نشان می‌‌دهد نقش هارپی با حفظ فرم اصلی‌اش، در دوره‌‌های مختلف مفاهیم متغیر را عرضه می‌‌دارد؛ اما به‌واسطۀ جوهرۀ وجودی‌اش (انسان-پرنده) همواره با مفاهیم معنوی و آسمانی در ارتباط است.
پاکباز، رویین (1390)، دایره‌‌المعارف هنر، تهران: فرهنگ معاصر.
تالبوت رایس، دیوید (١٣٨٤)، هنراسلامی، ترجمۀ ماه ملک بهار، چاپ سوم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
جعفری، زهره و آیت‌اللهی، حبیب‌الله و دیگران (1386)، «بررسی چگونگی شکل‌‌گیری نقش فرشتگان (انسان بال‌دار در منابع تصویری قبل از اسلام)»، دوفصلنامۀ مدرس هنر، دورۀ دوم، شمارۀ 2، ۲۵-۱۷.
حسینی، هاشم (1391)، «موجودات ترکیبی در هنر سفالگری دوران اسلامی ایران»، نشریۀ هنرهای زیبا، دورۀ 17، (شمارۀ 4)، 54-45.
خزایی، محمد (1386)، «نقش نمادین طاووس در هنرهای تزیینی ایران»، کتاب ماه هنر، ۱۵-۷.
خسروی، الهه (1388)، «بررسی تطبیقی موجودات تلفیقی در هنر ایران و میان‌رودان»، نقش مایه، سال دوم، شمارۀ 14، ۱۷-۷.
شیمل، آن ماری (1381)، خوش‌نویسی اسلامی، ترجمۀ مهناز شایسته‌‌فر، تهران: مؤسسۀ مطالعات هنر اسلامی.
طباطبایی، ژازه (1381)، گزیدۀ آثار ژازه طباطبایی (مرغ نه آدم نه)، جلد اول، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
طباطبایی، ژازه (1382)، گزیدۀ آثار ژازه طباطبایی (سفری در کهکشان رنگ‌‌ها)، جلد دوم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
عابددوست، حسین؛ کاظم‌‌پور، زیبا (1388)، «تداوم حیات اسفنکس و هارپی‌‌های باستانی در هنر دورۀ اسلامی»، فصلنامۀ نگره، ۹۱-۸۱.
کمونی قزوینی، زکریا بن محمّد بن محمود (1390)، عجایب‌‌المخلوقات و غرایب‌الموجودات، به کوشش یوسف بیگ‌باباپور و مسعود غلامیه، انتشارات قم: مجمع ذخائر اسلامی.
گریشمن، رمان (1364)، هنرایراندردورانمادوهخامنشی، ترجمۀ عیسی بهنام، چاپ دوم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
ماسلنیتسینا، س (1374)، هنر ایران (گزیده‌ای از مجموعۀ موزۀ هنرهای شرق)، ترجمۀ ناصر پورپیرار، نشر تهران: کارنگ.
مشهدبان، آتنا (1391)، «بررسی و معرفی هنر تصویر نگاری بر روی کمربندهای اوراتور»، دکتر فرشید ایروانی قدیم و دکتر الیاس صفاران، کارشناسی ارشد پژوهش هنر، دانشگاه پیام نور، دانشکدۀ هنر و رسانه.
هال، جیمز (1383)، فرهنگ نگاره‌‌ای نماد در هنر شرق و غرب، ترجمۀ رقیه بهزادی، چاپ دوم، تهران: فرهنگ معاصر.
White Muscarella ,Oscar(1962), The Oriental Origin of Siren Cauldron Attachments, The Journal of the American School of Classical Studies at Athens, Vol. 31, No. 4, pp??????.
ابتدای صفحه