ظرفیت‌ها و کارکردهای استفاده از زشتی‌ها در آثار زیباشناختی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه گرافیک، دانشکده هنر، دانشگاه اراک، اراک.

2 کارشناس ارشد ارتباط تصویری، گروه گرافیک، دانشکده هنر، دانشگاه بینالمللی سوره، تهران، ایران.

چکیده

در میان آثار هنری، پاره‌ای از کنش‌های خلاقانۀ هنرمندان معطوف به بازنمایی برخی از پدیده‌ها شده‌است که در نگاه معمولِ بسیاری از ناظران و حتی مشاهده‌گران هنرمند، واجد هیچ‌گونه ارزش زیباشناختی نبوده‌اند. در مقالۀ حاضر، با این فرض که به‌کارگیری زشتی‌ها در این آثار کارکردها و مزایایی داشته‌است، بررسی شده که چرا و به چه اهدافی بعضی هنرمندان در آثارشان از پدیده‌های نازیبا/زشت استفاده کرده‌اند. به‌این‌منظور، کوشش شده داده‌ها دربارۀ انواع کارکردهایی که ممکن است انعکاس زشتی‌ها در فرآورده‌های زیباشناختی ایجاد کنند، با جست‌وجو و مطالعۀ مهم‌ترین آرا و نظریه‌های زیباشناختی در منابع کتابخانه‌ای گردآوری و به روش توصیفی-تحلیلی، دسته‌بندی گردند و به نمونه‌هایی از چنین کارکردهایی در آثار هنری نیز اشاره شود.
استقرای شواهد به این نتایج و دستاوردها منتج شده‌است که پدیده‌های زشت‌انگاشته‌شده در آثار هنری عموماً و عمدتاً بنا به سه کارکرد و قابلیت اصلی زیباشناختی، معرفت‌شناختی و روان‌شناختی و در راستای برآوردن سه دسته نیاز و مقصود اخلاقی، تبلیغاتی و تفننی به کار گرفته می‌شوند. در فایده و ضرورت تحقیق حاضر گفتنی است که توجه به این کارکردهای پدیده‌های زشت، افزون بر آنکه ممکن است در تولید آفرینش‌های هنری به کار بیاید، به لزوم درنظرگیری امکانات استفاده از زشتی‌ها در نقادی و داوری آثار نیز توجه می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


بورده، ژیلدا (بهار 1378). مدرن‌ها و ... دیگران: مقدمه‌ای بر بحران هنر امروز: آیا دورۀ مدرنیسم به سر آمده است؟ (قسمت نخست). ترجمۀ مهری میرزالو، هنرهای تجسمی، 5، 302-329 (چاپ اثر اصلی 1999).
تشکری، فاطمه (نیمسال نخست 1391)، زشتی و زیبایی در آثار هنری معاصر براساس آراء آرتور دانتو. زیباشناخت، 24، 101-114.
کرمی، محسن (پاییز و زمستان 1401)، درآمدی به زیباشناسی زشتی، جستاری در چیستی زشتی و کارکردهای آن در دنیای هنر. شناخت، 87 (1)، 185-207. https://doi.org/10.48308/kj.2023.228872.1132
مور، رونالد (بهار 1386)، زشتی. ترجمۀ مشیت علایی، زیباشناخت، 16، 27-36 (چاپ اثر اصلی 1998).
میولدر ایتون، مارشا (دی 1388)، زیبایی و زشتی، داخل و خارج از متن. ترجمۀ رفیق نصرتی، اطلاعات حکمت و معرفت، 46، 41-47 (چاپ اثر اصلی 2005).
Bachmetjevas, Victoras (2007), The ugly in art. Zmogus ir Zodis: Man and Word, IV, 29-34.
Bourdais, Gildas (1999), Les modernes et les autres; Cent ans d'art moderne dans le monde ]Modernha va digaran: moqaddamei bar bohran e honar e emrooz[, (Mehri Mirzaloo, Trans.). Honarhay e Tajassomi. (Original work published 1990) (in Persian).
Bayley, Stephen (2013), Ugly; The aesthetics of everything. The overlook press, Peter Mayer publishers.
Eco, Umberto (2007), On ugliness. tr. to English by Alastair McEwen, Rizzoli International Publication.
Henderson, Gretchen E. (2014), The Ugly face club: A case study in the tangled politics and aesthetics of deformity. Ugliness; The non-beautiful in art and theory, ed. by Andrei Pop and Mechtild Widrich, I. B. Tauris.
Karami, Mohsen (2023), An Introduction to the aesthetics of ugliness: An essay on quiddity of ugliness and its functions in the art world ]Daramadi be zibayishenasi e zeshti; jostari dar chisti e zeshti va karkerdhay e an dar donya e honar[. Shinakht. 15 (2), 185-207. https://doi.org/10.48308/kj.2023.228872.1132.
Lee, Vernon & Anstruther-Thomson, Clementina (1912), Beauty & ugliness and other studies in psychological aesthetics. Lane.
Muldear Eaton, M. (2008) Beauty and ugliness, inside and outside the text ]Zibayi va zeshti, Dakhel va kharej az matn[. (Rafigh Nosrati. Trans.), Ettela’at e Hekmat va Ma’refat. 46. 41–47. (original work published 2005) (In Persian(.
Moore, Ronald (2007), Ugliness ]zeshti[ (Mashiyyat ‘alayi, Trans.). Zibashenakht. 16, 27-36 (original work published 1998) (In Persian).
Nakas, K. (2014), Putrified, deliquescent, amorphous: The ‘liquefying’ rhetoric of ugliness. Ugliness; The non-beautiful in art and theory, ed. by Andrei Pop and Mechtild Widrich, I. B. Tauris.
Pop, Andrei and Mechtild Widrich (2014), Introduction: Rethinking ugliness. Ugliness; The non-beautiful in art and theory, ed. by Andrei Pop and Mechtild Widrich, I. B. Tauris.
Tashakori, F. (2012), Ugliness and beauty in contemporary works of art by Arthur Danto ]Zeshti va zibayi dar asar e honari e mo’aser bar asas e ara’ e Arthur Danto[. Zibashenakht. 24, 101–114.
Widrich, Mechtild (2014), The 'Ugliness' of the Avant-Garde. Ugliness; The non-beautiful in art and theory, ed. by Andrei Pop and Mechtild Widrich, I. B. Tauris.