ظرفیت‌ها و کارکردهای استفاده از زشتی‌ها در آثار زیبایی‌شناختی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشگاه اراک گروه گرافیک

2 .

چکیده

در جریان اغلب فعالیت‌های هنری، پدیده‌ای آشکارا زیبا یا پدیده‌ای که به‌تعبیری امکان زیباترشدن داشته، به‌دست هنرمند و در نتیجۀ یک کنش هنری، زیباتر می‌شده و در جایگاه یک اثر هنری، تولدی دوباره می‌یافته‌است. در این میان، پاره‌ای از کنش‌های خلاقانۀ هنرمندان، معطوف به بازنمایی برخی از پدیده‌ها نیز شده‌است که در نگاه معمولِ بسیاری از ناظران و حتی مشاهده‌گران هنرمند، واجد هیچ‌گونه ارزش زیبایی‌شناختی نبوده‌اند. در مقالۀ حاضر، بررسی شده‌است که چرا و به چه اهدافی بعضی هنرمندان در آثارشان از پدیده‌های نازیبا/زشت استفاده کرده‌اند. به‌این‌منظور، کوشش شده انواع کارکردهایی را که ممکن است انعکاس زشتی‌ها در فرآورده‌های زیبایی‌شناختی ایجاد کند، در آرا و نظریه‌های زیبایی‌شناسی جست‌وجو و دسته‌بندی و به نمونه‌هایی از چنین کارکردهایی در آثار هنری نیز اشاره شود.

استقرای شواهد نشان می‌دهد که پدیده‌های زشت‌انگاشته‌شده در آثار هنری عموماً و عمدتاً بنا به سه کارکرد و قابلیت اصلی زیبایی‌شناختی، معرفت‌شناختی و روان‌شناختی و در راستای برآوردن سه دسته نیاز و مقصود اخلاقی، تبلیغاتی و تفننی به کار گرفته می‌شوند. توجه به این کارکردهای پدیده‌های زشت، افزون بر آنکه ممکن است در تولید آفرینش‌های هنری به کار بیاید، به لزوم درنظرگیری امکانات استفاده از زشتی‌ها در نقادی و داوری آثار نیز توجه می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات