خوانش تطبیقی نگاره ی «ورود زلیخا و عزیز به مصر و استقبال از ایشان» در دو نسخه یوسف و زلیخای جامی در دوره صفویان و گورکانیان بر اساس نظریه ترامتنیت ژرار ژنت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری پژوهش هنر ، واحد خوراسگان، دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان

2 رئیس و استادیار دانشگاه هنر اصفهان

3 استادیار دانشکده معماری، واحد خوراسگان، دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان، ایران.

چکیده

دوره صفوی و گورکانی از درخشان‌ترین دوره‌های اسلامی در ایران و هند به شمار آمده که با توجه به فرهنگ و زبان مشترک، تعامل و پیوند عمیقی در ادبیات و هنر داشته‌اند؛ لذا هنرمندان هندی تحت تاثیر و با اقتباس از هنر ایران دست به مصورسازی نسخ متعددی زده‌اند. هدف از این پژوهش خوانش روابط بینامتنی و بیش‌متنی نگاره‌های مرتبط با روایت «ورود زلیخا و عزیز به مصر و استقبال از ایشان» از منظومه یوسف و زلیخای هفت‌اورنگ جامی در دو نسخه صفوی و گورکانی، متعلق به موزه فریر و والترز بوده‌است. این پژوهش از نوع کیفی با رویکردی تطبیقی به روش توصیفی-تحلیلی براساس مطالعات کتابخانه‌ای و وبگاه‌های اینترنتی به این سوالات پاسخ داده که نحوه بازنمایی، نوع اقتباس و برگرفتگی و همچنین وجوه مشترک و متفاوت در این نگاره‌ها براساس رویکرد ترامتنیت ژنت چگونه بوده-است. نتایج نشان می‌دهد که روابط بینامتنی میان متون به شکل صریح، پنهان و ضمنی؛ و برگرفتگی و اقتباس‌ها به صورت همانگونگی و عمدتا تراگونگی از نوع کاهش، افزایش و جایگزینی در قالب جایگشت است. نگاره‌های صفوی و گورکانی با نظام نشانه‌ای یکسان (نقاشی با نقاشی)، دارای روابط بینامتنی از نوع بینانشانه‌ای بوده‌اند. همچنین به دلیل روابط نزدیک دو کشور با یکدیگر، میان آنان روابط بینافرهنگی و بینازمانی حکم فرما بوده‌است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات