تاملی بر بازنمود تصویری گفتمان ناسیونالیسم در ایران دوره قاجار (مطالعه موردی تصاویر روزنامه های قاجار به عنوان متون فرهنگی دورة تجددخواهی)

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه تهران

2 دانشکده هنرهای تجسمی، دانشکدگان هنرهای زیبا، دانشگاه تهران

چکیده

ارتباط جدیِ بین ایران با اروپا و در پی آن تجددخواهی ایرانی از دوران قاجار آغاز شد و دستاوردهای مختلفی را به همراه داشت. شکل‌گیری گفتمان ناسیونالیسم نوین به عنوان امر سیاسی و نیز آشنایی با صنعت چاپ و دستاوردهای تصویری آن، که هر دو ارتباط قوی با تحولات مدرن دارند، در این دوران سر برآوردند و به تَبَع همزمانی‌شان، بر روی یکدیگر تأثیر نهادند. بر این اساس، مقالة حاضر با هدف ریشه‌یابی حضور دیداری گفتمان ناسیونالیسم، پاسخگوی این پرسش است که نقشِ دستاوردهای تصویری مبتنی بر صنعت چاپ در تولید دیداری ناسیونالیسم در ایران چیست؟ این مقاله به روش توصیفی-تحلیلی، پس از بررسی تحولات پیرامونی اندیشة ناسیونالیسم، روایت تاریخیِ شکل‌گیری و گفتمانی شدن آن را در ایران، مورد مطالعه قرار داده است و با توجه به این‌که ریشه‌یابی دیداری گفتمان ناسیونالیسم، وابسته به متون و نشانه‌های تصویری هستند که در بستر این گفتمان معنا می‌شوند، با رویکرد نشانه‌شناسی گفتمانی به تحلیل تصاویر تعدادی از روزنامه‌های اوایل و اواخر دوران قاجار پرداخته است، زیرا روزنامه‌ بارزترین نمود ورود صنعت چاپ به ایران محسوب می‌شود. نتیجه چنین حاصل آورد که تغییر در اندیشه‌های گفتمانی ناسیونالیسم ایرانی، بازنمود دیداری آن را نیز متحول کرده، چنان‌که در این روزنامه‌ها، نگرش تصویری از ناسیونالیسم سیاسی (درباری) به ناسیونالیسم مردمی مبدل گردیده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

نشریه هنرهای زیبا: هنرهای تجسمی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 08 اسفند 1403

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار