ریخت‌شناسی ظروف سرامیکی فیلتردار ایران بر اساس نظریه ولادیمیر پراپ

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشکده هنرهای صناعی، دانشگاه هنراسلامی تبریز، تبریز، ایران

2 گروه باستان شناسی، دانشکده حفاظت آثار فرهنگی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران.

چکیده

آثار سرامیکی فیلتردار عموماً بدون لعاب بوده و یک فیلتر مشبک در دهانه و یا گردن آن‌ها تعبیه شده است. پیشینه این ظروف به اواخر هزاره دوم ق.م در ایران برمی‌گردند و تا دوران اسلامی، به ویژه در قرن دوم هـ.ق، در مناطق مختلف اسلامی استفاده شده‌اند.

طبق پژوهش‌ حاضر ایران ممکن است منشأ ساخت این ظروف باشد و لذا انجام تحقیقات مستقل در این زمینه ضروری است.

بنابراین و در راستای مسئله پژوهش، سؤالاتی قابل طرح است؛ 1) منشأ ظروف سرامیکی فیلتردار در ایران به چه زمانی بر می‌گردد؟ 2) گونه‌های رایج و کاربردهای ظروف سفالی فیلتردار در ایران کدام‌اند؟ هدف از پژوهش حاضر بررسی سیر تغییرات تاریخی فرم ظروف فیلتردار بر مبنای نظریه پراپ، شناسایی کاربری، منشأ ساخت و گونه‌های متنوع آن‌ها در ایران است. نظریه ریخت‌شناسی پراپ تأکید دارد که مطالعات فرم‌شناسی آثار هنری هر دوره، نقش مهمی در بررسی سیر تطور و تحول تاریخی فرم و تزئینات آن‌ها دارد. بررسی ۲۲ ظرف سرامیکی فیلتردار متعلق به ایران از هزاره دوم ق.م تا دوره صفوی نشان داد که این ظروف شامل ۷ گونه مختلف بوده است. این ظروف برای تصفیه مایعات و جلوگیری از ورود حشرات کاربرد داشتند و ممکن است در مراسم آئینی نیز استفاده می‌شدند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات