گردش کار طرازخانه ها و تعاملات سازمانی آنها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی دانشکده الهیات دانشگاه تهران

2 گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشکده الیات و معارف اسلامی، دانشگاه تهران

چکیده

نظر به اهمیت منسوجات طراز در تشکیلات درباری حکومت های اسلامی از جمله عباسیان و فاطمیان، این پژوهش قصد دارد تصویری از وضعیت طرازخانه‌ها و ارتباط این موسسات عباسی و فاطمی با دیگر نهادهای حکومتی ارائه دهد. پرسش‌های اصلی در این نوشتار عبارتند از: طرازخانه‌ها به‌طور کلی در تشکیلات حکومتی به ویژه در دوره عباسی و فاطمی، چه جایگاه و مناسبات سازمانی داشتند؟در این کارگاه‌ها به منظور تولید منسوجات چه ساز ‌وکاری حاکم بوده است؟ روابط کارکردی طرازخانه‌های خاصه و عامه با دربار حاکم چگونه بوده است؟ یافته های پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و گردآوری کتابخانه‌ای به دست آمده نشان می‌دهد که دارالطراز در تشکیلات حکومت عباسی و به ویژه خلافت فاطمی تحت نظارت پیچیده و چند وجهی حکومت قرار داشت. طرازخانه با همکاری و نیازسنجی از سوی دارالکسوه، تأمین مالی و ارائه نخ‌های زرین توسط دارالضرب، ثبت هزینه‌ها توسط دیوان مجلس تحت نظارت و مدیریت داخلی ناظر‌‌الطراز و همکاران وی به تولید منسوجات مطرز می‌پرداخت. برخلاف تصور اولیه از تقسیم‌بندی طرازخانه‌ها به عامه و خاصه و تقسیم کار آنها، کارگاه‌های طراز و طراز عامه به هنگام مشغله کاری طراز خاصه‌، جهت پاسخگویی به درخواست دربار به یاری آن‌ها می‌آمدند و پارچه‌هایی نفیس و مشابه منسوجات طراز خاصه تولید می‌کردند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات