بازتاب عناصر سنتی در هنرهای تجسمی معاصر، بر پایة گفتمان جهانی سازی و آمیزه‌های فرهنگی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشکده هنر دانشگاه الزهرا

10.22059/jfava.2025.381287.667328

چکیده

با استیلای روند جهانی‌سازی و به موازات افزایش مهاجرت‌های بین‌المللی، موجی از آمیزه‌های ترافرهنگی و ترکیبات فراقومیتی در هنر ایجاد گردیده است. هنرمندانی که با اقلیت‌های قومی‌ و ‌نژادی در قالب جوامع دیاسپورایی حیات تازه‌ای را در خارج از وطن خود تجربه می‌کنند، عموماً برقراری نوعی تعامل میان میراث ملی هنر و گفتمان جهانی را هدف قرار داده‌ و در آثارشان از بازخوانی گذشته، التقاط فرهنگی و اقتباس به جهت هویت‌سازی هنر خویش استفاده می‌کنند. این هنرمندان می‌کوشند با بهره‌گیری از هنرهای سنتی به ساخت هویت بومی در بستر جهانی دست یابند. مقاله حاضر با روش توصیفی_تحلیلی به مطالعة آثار چند هنرمند با خاستگاه‌های فرهنگی متفاوت که از فرش یا نقش آن به عنوان عنصر هویت‌بخش استفاده کرده‌اند، می‌پردازد.

در اکثر این آثار، از فرش در شکلی از رابطة تقابل‌های دوگانه در معناسازی استفاده شده است. هنرمندانی چون حاتوم، هامونز، احمد، مشیری، گلکار، گوکچه‌باغ، السورت، رانا، تیرافکن و جان از فرش به انحاء مختلف بهره گرفته‌اند. یافته‌های پژوهش مبیّن این نکته‌اند که آثار مورد بحث با خاستگاه‌ها‌ و رویکردهای مختلف، همگی دارای ویژگی‌های مشترکی همچون جهانی‌سازی، اقتباس و التقاط فرهنگی بوده و اهدافی چون هویت‌سازی بومی از طریق ایجاد آمیزه‌های جدید هنری، تقابل‌های دوگانه و ناپایداری هویت را دنبال می‌کنند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات