کارستان هنری آقا نجفعلی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد دانشکده هنرهای تجسمی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران

چکیده

چکیده
مهم­ترین نکته­ای که در این جستار ذهن نگارنده را به خود واداشته بود، این بود که آقا نجفعلی نقاشباشی دربار قاجار، برخلاف تصور شماری از هنرپژوهان، برادر محمد اسماعیل اصفهانی و یا فرزند میرزا بابا اصفهانی نبود بلکه با توجه به بعضی از قراین و شواهد و بویژه سند ازدواج دخترش شهربانو ملقب به صفیه سلطان، بنظر می رسد که فرزند کهتر محمد باقر، نقاش دوره زندیه و اوایل قاجاریه، بوده که نزدِ یکی از دوستان محمد باقر یعنی محمد صادق، هنر نقاشی لاکی و تذهیب و رنگ روغن را فرا می­گیرد. او از آنجا که پدرش محمد باقر در دربار فتح علیشاه کار می­کرده، وارد امور هنری دربار می­شود و از قرار معلوم در دوره محمد شاه به لقب نقاشباشی دست می­یابد و کار هنری او بیشتر آثار لاکی از قبیل قلمدان­سازی و قاب آینه و غیره بوده تا اوایل دوره ناصرالدین­شاه ادامه می­یابد­. نگارنده با توجه به سه اشاره و یا اطلاعاتی که در منابع آمده با شیوه استقرایی و امعان نظر به سه فرآیند وصف، ارزیابی و تحلیل، به بازسازی زندگی هنری او پرداخت و در پی اثبات فرضیه یاد شده برآمد و تلاش کرد تا بطور مستند به دواعی مطرح شده در فرضیه دست یابد.

کلیدواژه‌ها


فهرست منابع
آدامووا (1386)، نگاره های ایرانی گنجینه ارمیتاژ، ترجمه زهره فیضی، فرهنگستان هنر، تهران.
آژند، یعقوب(1385)، مکتب نگارگری اصفهان، فرهنگستان هنر، تهران.
  آژند، یعقوب(1389)، نگارگری ایران، ج2، سمت، تهران.
اختیار، مریم و دیگران(1381)، نقاشی و نقاشان دوره قاجار، ترجمه یعقوب آژند، ایلشاب، تهران.
 اختیار، مریم و دیگران(1377)، دوازده رخ، ترجمه یعقوب آژند، مولی، تهران.
بنجامین(1363)، ایران و ایرانیان، ترجمه حسین کردبچه، جاودان، تهران.
خلیلی، ناصر(1386)، کارهای لاکی، ترجمه سودابه رفیعی سخایی، کارنگ، تهران.
دیبا ، لیلا و دیگران(1374)، هنرهای ایران، زیر نظر فریه، ترجمه پرویز مرزبان، فرزان روز، تهران.
رابینسن و دیگران(1379)، اوجهای درخشان در هنر ایران، ترجمه روئین پاکباز و هرمز عبدالهی، آگه، تهران.
سپهرم ، امیر مسعود(1346)، آثار نجف علی اصفهانی، قلمدان ساز، هنر و مردم، شماره 31، ص5.
فلور ، ویلم و دیگران(1381)، نقاشی و نقاشان دوره قاجار، ترجمه یعقوب آژند، ایلشاب، تهران.
کریم زاده تبریزی(1354)، آقا نجف نقاشباشی اصفهانی، هنر و مردم، شماره 159 و 160، صص93-88.
کریم زاده تبریزی(1370)، احوال و آثار نقاشان قدیم ایران، جلد سوم، لندن؛ 1369، جلد دوم.
Rosen, F.(1926), Persien, Lipzig.
 
 
           تصویر1-رویه داخلی قاب آینه با رقم یا شاه نجف.
ماخذ: (مجموعه ناصر خلیلی، لندن)
 
 
 
 
 
 
 
 
تصویر2- قباله ازدواج دختر آقا نجفعلی.
 
تصویر3- مُهر محمد حسن برادر آقا نجفعلی با رقم «گل بوستان محمد حسن».
 
 
                                  تصویر4- قلمدان با رقم یا شاه نجف.
ماخذ: (مجموعه ناصر  خلیلی، لندن)
 
 
                                                            تصویر5-بزرگنمایی طرح قلمدان.
 
 
 
 
 
                  تصویر6- رویه فوقانی و جانبی قلمدان ، با رقم یا شاه نجف.
ماخذ: (مجموعه ناصر خلیلی، لندن)
 
 
               تصویر7- قلمدانی از آقا نجفعلی با رقم یا شاه نجف.
ماخذ: (مجموعه ناصر خلیلی، لندن)
 
 
 
 
 
                           تصویر8- قلمدانی از آقا نجفعلی با رقم یا شاه نجف.
ماخذ: (مجموعه ناصر خلیلی، لندن)
 
 
 
 
                            تصویر9- قلمدانی از آقا نجفعلی با رقم یا شاه نجف.
ماخذ: (مجموعه ناصر خلیلی، لندن)
 
 
 
 
 
                      تصویر10-قلمدانی از آقا نجفعلی با رقم یا شاه نجف.
ماخذ: (مجموعه ناصر خلیلی، لندن)
 
 
                   تصویر11- قلمدانی از آقا نجفعلی با رقم یا شاه نجف.
ماخذ: (مجموعه ناصر خلیلی، لندن)
 
 
 
 
 
 
 
                          تصویر12-قلمدانی از آقا نجفعلی با رقم یا شاه نجف.
ماخذ: (مجموعه ناصر خلیلی، لندن)