مطالعه تطبیقی-توصیفی نگاره های کتاب آرایی کلیمیان ایران در عصر صفویه با نمونه های مکتب اصفهان در سده 11 ه.ق

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر آزاد

2 هیئت علمی دانشگاه علم و فرهنگ

3 عضو هیئت علمی دانشگاه هنر اصفهان

چکیده

همزمان با تشکیل تمدن ایرانی حضور ادیان مختلف آسمانی بخشی از ساختار اجتماعی هر دوره از این سرزمین را شامل شده است. از این رو از دیرباز کلیمیان ایران نیز ، قسمتی از فرهنگ این سرزمین را شکل داده اند. در این میان نوع نگاه و نحوۀ برخورد حکومت مرکزی صفویان با هنر و فرهنگ مذاهب، بویژه کلیمیان، قابل تامل و بررسی است که بیش از هرچیز به فضای حاکم بر اصفهان در سده 11 ه.ق برمی گردد. همچنین نوع خاصی از فرهنگ زبانی و هنری کلیمیان شکل می گیرد که به فارسیهود مشهور است. هنر فارسیهود برگرفته از کتاب آرایی این اقلیت دینی در ایران می باشد. از ادبیات خاص کلیمیان ایران در آن دوران، نوع ویژه ای از کتاب آرایی فارسیهود متشکل از زبان عبری و نگارگری این عصر شکل گرفته، که خاص این دوران است. این پژوهش برمبنای روش شناسی خود از نظر هدف، از نوع بنیادی، از نظر روش، تطبیقی- تحلیلی و موردکاوی به دنبال یافت داده های مناسب بوده برای تطبیق نمونه های فارسیهود با نگارگری مکتب اصفهان بوده و از انواع روش های مقایسه ای در تجزیه و تحلیل نگاره ها برای یافت قرابت مکتب اصفهان و به خصوص آثار معین مصور، نگارگر سده یازدهم با نمونه های فارسیهود استفاده نموده است.

کلیدواژه‌ها


آیت اللهی، حبیب الله (1385)، رضا عباسی: نقاش توجیه گر زمان، مجموعه مقالات نگارگری مکتب اصفهان، انتشارات فرهنگستان هنر، تهران.
حسینی‌راد، عبدالمجید (1384)، شاهکارهای نگارگری ایران، موزه هنرهای معاصر، تهران.
جعفرپور، علی و ترکی، اسماعیل (1387)، روابط صفویه با اقلیت های دینی(یهودیان و زرتشتیان)، نشریه مسکویه، تابستان و پاییز، شماره 9، صص 53-80.
حسینی، مهدی (1385)، معین مصور و مکتب اصفهان، مجموعه مقالات نگارگری مکتب اصفهان، انتشارات فرهنگستان هنر، تهران.
لوی، حبیب (1339)، تاریخ یهود ایران، مجموعه 3 جلدی، نشر یهود ابرخیم، تهران.
میراحمدی، مریم (1369)، دین و دولت در عصر صفوی، چاپ دوم، موسسه انتشارات امیرکبیر، تهران.
نظرلی، مائیس (1390)، جهان دوگانه مینیاتور ایرانی: تفسیر کاربردی نقاشی دوره صفوی، ترجمه عباس علی عزتی، موسسه تالیف ترجمه و نشر آثار هنری «متن»، تهران.
Taylor, Alice (1995), Book arts of Isfahan: Diversity and identity in seventeenth-century Persia, oxford University Press, London.
Moreen, V, B (Summer - Autumn, 1996), The "Iranization" of Biblical Heroes i­n Judeo-Persian Epics: Shahin's Ardashīr-nāmah and'Ezrā-nāmahAuthor, Iranian Studies, Vol. 29, No. ¾, pp.330_555.