3عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی، معاون پژوهشی خانه هنرمندان تهران
چکیده
خوانش آثار هنری، با بهرهگیری از روشهای نقد اسطورهای در ایران، یا بسیار ناشناخته باقیماندهاست و یا به چند روش معروف نظیر سرنمونییونگی، تکاسطورهیکمبلی و نقد گونهشناسانهی نوتروپفرای، محدود شدهاست. روشهای دیگر نظیر اسطورهسنجی، اسطورهکاوی و اسطورهمتن که از جمله روشهای کاربردی در تحلیل آثارهنری است، هنوز در سطح کشور کمشناخته باقی ماندهاست. از سوی دیگر، طیفهای متنوع آثار هنرهای تجسمی و کاربردی با روشهای مختلف نقد اسطورهای، بارها مورد واکاوی قرار گرفتهاست. اما هنر زیورآلات؛ بهمثابهی هنرهای صناعی و کاربردی، نه تنها از حوزهی نقد مغفول مانده، بلکه در حوزهی نقدهای اسطورهای نیز مطرح نشدهاست. جستار حاضر، به روش توصیفی – تحلیلی و تاریخی، با بهرهگیری از روش اسطورهسنجی ژیلبر دوران انجام شدهاست. بررسی روش نقد اسطورهسنجی، سپس خوانش و واکاوی "زیورآرایههای باغایرانی" با استفاده از این روش، از جمله اهداف پژوهش حاضر است. جستار حاضر، به دنبال پاسخگویی به این سؤال است که اسطورهیکلان مستتر در "زیورآرایههای باغایرانی" که در ارتباط مستقیم با زندگی شخصی مؤلفان آثار است و نگارندگان را در یافتن اسرار مستتر در این مصنوعات، همراهی کردهاست، چیست؟ توجه در مضمون کلی و همچنین جزئیات در خور پیکرهی مطالعاتی مورد نظر نوشتار – زیورآرایههای باغ ایرانی- نگارندگان را به این نتیجه رهنمون کرد که تمام موتیفها و مضامین مستتر در ساختار مصنوعات، هرکدام به نحوی با اسطورهی کلان "آرمانشهر" در ارتباط است.
ادیبنیشابوری، سمیه (1391)، نشانهشناسی باغ ایرانی (با تأکید بر باغ فین کاشان)، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه هنر، اصفهان.
امامحسینی، مژگان (1393)، بررسی محتوا و جایگاه نشان سرو در ادبیات تاریخی ایران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، تهران.
آهنچی، سمانهالسادات (1395)، شناخت فرم و محتوا نقشمایهی سرو در فرش ایران دورهی صفویه، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه هنر، تهران.
آیهآلهی، موژان (1394)، تحلیل نمادشناسی باغایرانی و خوانش باغ به مثابه متن با رویکرد نشانهشناسی (باغهای بازمانده از دوران صفویه)، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علموفرهنگ، تهران.
پرهام، سیروس (1378)، از سرو تا بته، نشر دانش، سال 16، شماره 4، صص 39 – 42.
پرهام، مهدی، قایمی، فرزاد (1388)، کهنالگوی شهرپردیسی و انواع نمودهای آن در فرهنگ ایرانی و ادبیات کهنفارسی، مطالعات نقد ادبی، شماره 17، صص 151 – 170.
جعفریان، آزاده (1393)، جراحی نقره در باغ ایرانی: مصاحبه با زوج هنرمند تکتم فاضل و بهرام دشتی نژاد، روزنامه اعتماد، شماره 2958، ص 7.
جیحانی، حمیدرضا (1394)، باغ خواجه به روایت نظامیگنجوی (باغ ایرانی براساس داستانی از مثنوی هفتپیکر)، منظر، شماره 33، صص 90 – 95.
حسینی، ناهید (1391)، بررسی نقوش البسهی حاکمان در ایران با رویکرد نشانهشناسی گفتمان، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز، تهران.
دوستی، مینا (1392)، تجلی روایتهای اسطورهای حقیقت در سیمرغ ایکاروس با روش اسطورهسنجی (با تکیه بر نگارگریهای دورهی ایلخانی)، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه هنر اسلامی، تبریز.
دهخدا، علی اکبر (1377)، لغتنامه دهخدا، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
دهقانییزدلی، هادی (1391)، نشانهشناسی روایتهای منثور عرفانی، رساله دکتری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه کردستان.
رحمانی، نجیبه و شعبانی خطیب، صفرعلی (1395)، بررسی جایگاه خیال و اسطوره در نقاشی قهوهخانهای (روش ژیلبردوران)، نشریهی علمی – پژوهشی باغ نظر، سال 13، شماره 42، صص 19 – 32.
رحمانی، نجیبه و محمودی، فتانه (1396)، بررسی سیر تحول نقش هارپی ( از دوران پیش از تاریخ تا دوران معاصر)، نشریهی علمی – پژوهشی هنرهای زیبا، دوره 22، شماره 1، صص 53 – 67.
شکریدودجی، پروین (1389)، بررسی نمادهای کیشمهر در غزلیات شمس، پایاننامه کارشناسیارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه هرمزگان.
شمساسفندآبادی، فرزانه (1391)، ویژگیهای تصویرسازی فرهنگی در ایستگاه مترو، پایاننامه کارشناسیارشد، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز.
شعیری، حمیدرضا (1392)، نشانه –معناشناسی دیداری نظریهها و کاربردها، نشر سخن، تهران.
شیخی نارانی، هانیه (1394)، نشانهشناسی شکل و نقش پرنده در ایران، نشر کلک سیمین، تهران.
صرفی، محمدرضا (1386)، نماد پرندگان در مثنوی، فصلنامه علمی – پژوهشی نامهی ادب غنائی، شماره 11، صص 113 – 130.
طغیانی، اسحاق و معینیفرد، زهرا (1387)، آرمانشهر زنان در خسرو و شیرین حکیم نظامی گنجهای، پژوهشنامه ادب غنائی، شماره 11، صص 113 – 130.
عابددوست، حسین و کاظمپور، زیبا (1388)، تداوم حیات اسفنکسها و هارپیهای باستانی در هنر دورهی اسلامی، فصلنامه نگره، شماره 13، صص 81 – 92.
عاشوری، حمیده (1392)، مطالعه بینانشانهای داستان گذر سلووش از آتش از دورهی قاجار تا عصر حاضر با رویکرد اسطورهکاوی، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه هنر، اصفهان.
عباسی، علیرضا (1390)، ساختارهای نظام تحلیل از منظر ژیلبردوران، انتشارات علمی فرهنگی، تهران.
عبدی، لیلا (1391)، کتابشناسی انتقادی پژوهشهای اساطیری (کلیات و کاربردهای اسطوره در علوم و هنر) از سال 1330 تا 1389، رساله دکتری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شیراز.
علائی، علی (1391)، باغ ایرانی از منظر پوپ، فصلنامه کیمیای هنر، سال اول، شماره 2، صص 66 – 88.
عوضپور، بهروز (1395)، رسالهای در باب اسطورهکاوی، انتشارات کتابآرایی ایرانی، تهران.
عوضپور، بهروز و نامورمطلق، بهمن (1393)، ژیلبر دوران و نقد اسطورهای (پیکرهی مطالعاتی: رمان قلب سگی اثر میخائیل بولگاکوف)، فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطورهشناختی، سال دهم، شماره37، صص 205 – 235.
غضنفریهاشمی، مریم السادات (1391)، باغ فرهنگی تهران، پایاننامه کارشناسیارشد، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه بینالمللی امام خمینی قزوین.
فرشید و همکاران (1390)، بررسی تطبیقی یوتوپیای تامس مور با شهر نیکان نظامی، نشریه مطالعات ادبیات تطبیقی، سال پنجم، شماره 18، صص 91 – 109.
قاسمیه و همکاران (1395)، بررسی زبان مشترک باغ و نگارگری ایرانی با تأکید بر نقش نمادین درخت سرو، دوفصلنامه علمی – ترویجی پژوهش هنر، سال ششم، شماره 11، صص 75 – 87.
گودرزیسروش، محمدمهدی و مختابادامرائی، مصطفی (1392)، نمادگرایی باغ ایرانی در دورهی اسلامی، نشریهی هویت شهر، سال 7، شماره 13، صص 55 – 62.
نامورمطلق، بهمن (1388)، اسطورهسنجی نزد ژیلبردوران مورد کاربردی آثار خاویر دومستر، نشریه نقد زبان و ادبیات خارجی، شماره 2، صص 111 – 127.
نامورمطلق، بهمن (1388)، گذر از اسطورهسنجی به اسطورهکاوی، پژوهشنامه فرهنگستان هنر، شماره 14، صص 92 - 108.
نامورمطلق، بهمن (1392)، درآمدی بر اسطورهشناسی، انتشارات سخن، تهران.
ابتدای صفحه