مطالعه تطبیقی نقش و رنگ ارسی‌های قاجاری شهر تبریز با اردبیله تطبیقی نقش و رنگ ارسی های قاجاری شهر تبریز با اردبیل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه صنایع دستی، دانشکده هنر، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

2 کارشناس ارشد هنر اسالمی، دانشکده هنرهای صناعی، دانشگاه هنر اسالمی تبریز، تبریز، ایران.

چکیده

دو شهر تبریز و اردبیل از جمله شهرهای قاجاری محسوب می­شوند که دارای خانه­های متعددی با پنجره­های ارسی هستند. تعدد آن­ها در بناهای قاجاری بر جای مانده، بازگو کننده اهمیت و جایگاه این آرایه تزئینی-کاربردی در دو شهر مذکور است. در این راستا، هدف پژوهش حاضر نیز، شناسایی الگوی مشترک و متفاوت ارسی­های دو شهر، با تکیه بر عناصر نقش و رنگ می­باشد. از این رو، می­توان پرسید که با توجه به همجواری دو شهر مذکور، چه تشابهات یا تفاوت­های از منظر ذکر شده، در ارسی­های این دو شهر، وجود دارد؟ همچنین در سیر تاریخی دوره قاجار، ارسی­های دو منطقه، چه تغییرات بصری را داشته­اند؟ برای دستیابی به این امر، سعی در بررسی و تطبیق نقش و رنگ ارسی­ها (به­عنوان مؤلفه­های اصلی مورد بررسی) به­علاوه تکنیک و تزئینات آنها (مؤلفه­های فرعی) در دو شهر، با یکدیگر شده است. در مسیر پژوهش، تهیه مطالب، علاوه­ بر پیمایش­های میدانی، مطالعات کتابخانه­ای نیز بوده که با روش توصیفی- تحلیلی و تطبیقی مطالب تنظیم شده است.
تحقیق حاضر نشان داد که شاخص­های نقش و رنگ در دوره میانی قاجار به نسبت دو دوره قبل و بعد از خود، در هر دو شهر از منظر فراوانی و تنوع، دارای کیفیت مطلوب­تر و بهتری می باشد.

کلیدواژه‌ها


امرایی، مهدی (1396)، ارسی پنجره ای رو به نور، انتشارات سمت، تهران.
زارعی، محمد ابراهیم (1392)، سنندج شهر ارسی، برسی روند شکل‌گیری و گسترش هنر ارسی سازی بر اساس نمونه های موجود، نشریه مطالعات معماری ایران، (4)،صص 130-109.
شکرپور، محمد، پورکلانتری، نسیم، فاخریان، پریزاد و دلالیان، محمدرضا (1393)، بررسی زیبایی شناسی نور و پنجره های ارسی خانه های سنتی شهر تبریز دوره قاجار، کنگره بین المللی پایداری در معماری و شهر سازی، شهر مصدر دوبی.
شفیع پور،آسیه (1385)، ارسی در معماری سنتی ایران، فصلنامه هنر، شماره 68، صص183-164.
عنبری یزدی، فائزه (1390)، هندسه نقوش 1، سال سوم دوره آموزشی متوسطه فنی و حرفه ای، تهران: نشر کتابهای درسی ایران.
عمرانی، علی، پیرزاده، وحید (1392)، تحلیل و بررسی طراحی داخلی خانه های تاریخی دوره قاجار شهر اردبیل، همایش ملی و معماری، فرهنگ و مدیریت شهری، کرج: مرکز آموزش علمی و کاربردی شهرداری کرج.
کاظم‌پور، مهدی و همکاران (1398)، مستندنگاری ارسی خانه‌های تاریخی اردبیل، طرح پژوهشی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز.
کیانمهر، قباد، تقوی نژاد، بهاره، میرصالحیان، صدیقه (1394)، گونه شناسی تزئینات قواره بری در فرم خورشیدی درها(مطالعه موردی: درهای بناهای سلطنتی دوره قاجار تهران)، فصلنامه علمی- پژوهشی نگره، شماره34، صص85-101.
مدهوشیان نژاد، محمد، عسکری الموتی، حجت الله (1395)، تمایز کیفی و کمی در سیر تحول ارسی های قاجاری تبریز، در نشریه هنرهای زیبا- هنرهای تجسمی، دوره21، شماره4، صص84-77.
مدهوشیان نژاد، محمد، پیربابایی، محمد تقی (1393)، مستند نگاری ارسی های استان آذربایجان شرقی، طرح پژوهشی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز.
وحدت طلب، مسعود، نیکمرام، امین (1396)، بررسی اهمیت، فراوانی و پراکنش رنگ قرمز در ارسی های خانه های تاریخی ایران، نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، دوره22، (2)،صص 97-87.
نژادابراهیمی، احد (1392)، طرح مطالعات و پژوهش ارائه الگوی طرح مرمت و باسازی خانه های تاریخی تبریز، دانشگاه هنر اسلامی تبریز.
نجیب اوغلو، گل رو (1380)، هندسه و تزئین در معماری اسلامی، ترجمه مهرداد قیومی بیدهندی، انتشارات روزبه، تهران.
یوسفی، آمنه (1390)، قواره بری در بناهای قاجاری تهران، (پایان نامه کارشناسی ارشد منتشر نشده)، دانشگاه هنر اسلامی تبریز.