"بررسی متالپسیس در نگاره‌های مکتب اصفهان با تکیه بر الگوی کارین کوکونن" (مورد پژوهی آثار منتخب رضا عباسی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری پژوهش هنر، گروه مطالعات عالی هنر، دانشکده هنرهای تجسمی، دانشکدگان هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 کارشناسی ارشد سینما، گروه هنرهای نمایشی، مؤسسه آموزش عالی کمالالملک، نوشهر، ایران.

چکیده

مکتب اصفهان از مکاتب سرآمد نگارگری در دوره‌ی صفویه است. این نگاره‌ها نقشبند روایت‌های فراوانی اعم از ادبی، عرفانی، تاریخی و غیره هستند. متالپسیس یا تداخل روایی به عنوان نوع خاصی از روایت، موجب تخطی میان سطوح روایی می‌شود. این وِیژگی در بسیاری از آثار هنری از جمله‌ نگاره‌ها قابل بررسی است. برخی از نگاره‌های مکتب اصفهان با ترسیم سطوح روایی، تخطی‌های آشکاری را از مرزهای ایجادشده به نمایش می‌گذارند. در این نگاره‌ها سطوح روایی مرزبندی می‌شوند و جهان‌های داستانی در عین جدایی از طریق قاب‌ها، در هم تنیده می‌شوند. این مقاله با هدفی بنیادین انجام شده و مسئله آن مکاشفه ویژگیهای متالپسیس در نگاره‌های دوره صفوی است. روش پژوهش کیفی با رویکردی تحلیلی و براساس جمع آوری اطلاعات از منابع کتابخانه‌ای و آرشیوهای دیداری است. از این روی سه نگاره‌ از رضا عباسی با نام‌های «کشتن رستم پیل سفیر را»، «جنگ تهمورث و دیوان» و «گلگشت» بر مبنای انتخاب هدفمند از موارد مطلوب گزینش و برپایه چارچوب نظری ارائه شده مورد بررسی و مداقه قرار گرفته است. نتیجه حاصله نشان از آن دارد که نگاره‌های انتخابی از مکتب اصفهان با بهره‌گیری از فن میزان‌آبیم سه سطح روایی ایجاد می‌کنند و دارای متالپسیس‌های بلاغی و هستی‌شناسانه در جهات مختلف می‌باشند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آژند، یعقوب (1389). نگارگری ایران (پژوهشی در تاریخ نقاشی و نگارگری ایران). تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگا‌ه‌ها (سمت)، مرکز تحقیق و توسعه‌ی علوم انسانی.
استراوس، آنسلم و کوربین، جولیت(1385). اصول روش تحقیق کیفی، ترجمه بیوک محمدی، ناشر: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
دوری، کارل جی(1368).هنر اسلامی، ترجمه رضا بصیری، تهران: انتشارات یساولی.
ژنت، ژرار(1399). گفتمان روایی، رساله‌ای در روش تحلیل. ترجمه‌ی مریم طیورپرواز. تهران: انتشارات مهراندیش.
هرمن، دیوید(1392). عناصر بنیادین در نظریه‌های روایت. ترجمه‌ی حسین صافی. تهران: نشر نی.
هولود، رناتا(1385) اصفهان در مطالعات ایرانی، ترجمه محمد تقی فرامرزی، چاپ اول، فرهنگستان هنر، تهران.
Cohn, Dorrit, & Gleich, Lewis S. Gleich. (2012). Metalepsis and mise en abyme. Narrative, 20(1), 105-114.
Coste, Didier, & Pier, John. (2009). Narrative levels. na. 295, 308.
Elo, Satu & Kingas, Helvi. (2007). "The Qualitative Content Analysis Process. Journal of a Advanced Nursing". 2008. Wiley online liberary.
Hanebeck, Julian. (2017). Understanding Metalepsis. de Gruyter.
Farhad, Massumeh(2010), Searching for the New: Later Safavid Painting and the Suz u Godaz (Burning and Melting) by Nau'I Khabushani, The Journal Of Walters Art Museum, Vol. 59, pp. 115-130
Kukkonen, Karin, & Klimek, Sonja (Eds.). (2011). Metalepsis in popular culture (Vol. 28). Berlin: de Gruyter.
Lam, Celia. (2014). Breaking the fourth wall: dynamics of fan fiction production. In Living in the Limelight: Dynamics of the Celebrity Experience (pp. 75-85). Brill.
Pier, John. (2016). Metalepsis (revised version; uploaded 13 July 2016). the living handbook of narratology.
Ryan, Marie-Laure. 2006. Avatars of Story. Minneapolis: University of Minnesota Press.