پژوهشی در طرح و نقش سنگ قبرهای گورستان بُزلَر هفشجان و قبرستان ارامنه‌ی سیرَک با رویکرد تطبیقی-تحلیلی (با تاکید بر طرح و نقوش گیاهی و حیوانی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار, گروه صنایع دستی، دانشکده هنر، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران.

2 کارشناسی ارشد، صنایع دستی، گروه صنایع دستی، دانشکده هنر، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران.

چکیده

سنگ قبرها در مناطقی که مردمش به کمال صناعت و ذوق و غنای تمدن آراسته باشند، منظومه ­ای بکر جهت مطالعه خواهد بود. کثرت طرح و نقش در متن و زمینه ­ای که موضوعش با اساسی ­ترین مقوله­ ی زندگی انسان یعنی مرگ و زندگی عجین است، داستانی جذاب از تنوع نمادها و کیفیت یگانه­ ی تجربه ­ی زیبایی­ شناختی دارد. قبرستان «بُزلَر[i] هفشجان» و «ارامنه سیرَک[ii]» در چهارمحال و بختیاری از این دست منظومه­ ها هستند.
این پژوهش به شیوه توصیفی-تحلیلی و رویکرد تطبیقی می­ کوشد ارزش های هنری و نمادین (خصوصا نقوش گیاهی و حیوانی) سنگ قبور این دو حوزه را بررسی کرده و نحوه تعامل آن دو را با وجود تفاوت در دین و مذهب­شان نشان دهد. از همین منظر نیم ­نگاهی به مطالعات جامعه­ شناختی در داد و گرفت فرهنگی ایرانیان با مهاجرین میهمان خواهیم انداخت.  روش گردآوری داده­ ها عمدتا میدانی است و بر مبنای تحلیل طرح و نقش ­ها صورت می گیرد.
جایی که پای هنر و زیبایی به میان می­آید، حصارها و تمایزات ناشی از تعصب مذهبی در بحث تعاملات فرهنگی رنگ می­ بازد. یافته ­های پژوهش نشان می ­دهد در فرهنگ تصویری سنگ قبرهای «بزلر» و «سیرک» در یک منطقه ی واحد با دو مذهب متفاوت مردمش، کارکرد هنر و زیبایی بر تعصبات خاص مذهبی هرچند که اثر محرز دارد، تفوق تام می­ یابد.
 
 
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


جهرمی، آسیه (1396)، بررسی تطبیقی نقوش گیاهی در فلزات دوران اسلامی ایران. پایان نامه دوره کارشناسی، گروه صنایع دستی، دانشکده هنر، دانشگاه شهرکرد.
دوبوکور، مونیک (1376)، رمزهای زنده جان، ترجمۀ جلال ستاری، تهران: مرکز.
دولتیاری، عباس و صالحی، زهرا (1396). سنگ قبرهای گورستان سفید چاه بهشهر (نوع شناسی، پیکره‌بندی و مفاهیم نقش و نگارها). فصلنامه فرهنگ مردم ایران. پاییز و زمستان (50 و 51)، 98-61.
رستمی هفشجانی، حسین (1399)، بزلر وسیع ترین گورستان تاریخی اسلامی استان چهارمحال و بختیاری. نخستین همایش ملی ایران‌شناسی استان چهارمحال و بختیاری، اسفندماه. سلیمی هفشجانی، مجتبی و مرضیه خارا هفشجانی (1396)، سفری به دیار صنعتگران، بی‌جا: ناشر مؤلفان. شاهمندی، اکبر و شهاب شهیدانی (1392)، نقش‌های ماندگار، سیری در آرایه‌های قبور ارامنه ایران، اصفهان: ناشر مؤلفان.
صفی‌خانی، نینا و سید ابوتراب احمدپناه و علی خدادادی (1393). نشانه‌شناسی نقوش سنگ قبور قبرستان تخت فولاد اصفهان (با تاکید بر نقوش حیوانی شیر و ماهی). نشریه هنرهای زیبا-هنر های تجسمی، 19 (4)، 80-67. Doi: 10.22059/jfava.2014.55422
عسگری هفشجانی، آسیه (1396)، مطالعه فرهنگ تصویری مقابر ارامنه سیرک. پایان نامه دوره کارشناسی، گروه صنایع دستی، دانشکده هنر، دانشگاه شهرکرد.
محمدی، عباس (1395)، نمادشناسی گیاهان، در نقش‌های سنگ مزار آرامستان آقانورالدین عراقی(ره)، تهران: نشر روزگار.
هواسپیان، مایرنی (1386)، زیراندازهای ارمنی باف ایران، تهران: نشر تاریخ ایران.
Bada, erdogan & omer gokhan ulum (2016). My culture is engraved on my tombstone. the journal of human sciences, (13) 3, 5407-5422. Doi:10.14687/jhs.v13i3.4246