ارائه مدل جامع کاربردپذیری: یک مطالعه فراترکیب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای طراحی صنعتی، گروه طراحی صنعتی، دانشکدگان هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 استادیار گروه طراحی صنعتی، دانشکده هنر، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران.

چکیده

کاربردپذیری یکی از مفاهیم اصلی حوزه­ی طراحی تعاملی و طراحی کاربرمحور و معیاری برای ارزیابی میزان مقبولیت سامانه‌ها و محصولات توسط کاربران است. تا‌کنون مدل‌ها و تعاریف مختلفی برای این مفهوم ارائه شده است؛ اما مدل جامعی با پوشش اکثر عوامل تأثیر‌گذار بر فرایند تعامل بین کاربر و محصول، ارائه نشده است. لذا هدف پژوهش حاضر، نگرشی جامع به مفهوم کاربردپذیری و ارائه یک مدل جامع در این خصوص است. این پژوهش بنیادی به شیوه فراترکیب و با این سوال اصلی آغاز شد که چگونه می­توان مدل‌های کاربردپذیری را در قالب یک مدل جامع ادغام نمود و چه مشخصاتی خواهد داشت؟ بدین منظور مدل‌های کاربردپذیری از ادبیات پژوهش استخراج شده و اغلب عوامل موثر بر فرایند تعامل، شناسایی شدند. سپس با سنتز مولفه‌های مرتبط، مولفه‌های محوری مدل کاربردپذیری تعیین گردید. در نتیجه، یک مدل جامع ارائه شد که ارتباط مولفه‌های کاربردپذیری را با کاربر، محصول و مراحل فرایند تعامل معرفی می‌کند. در این مدل، کاربردپذیری یک ویژگی منحصر به سامانه‌ها و محصولات نیست، بلکه یک ویژگی از فرایند تعامل بین کاربر با سامانه یا محصول، در یک زمینه مشخص تعریف می­شود. این مدل می­تواند برای طراحی سامانه‌ها و محصولات تعاملی مختلف و یا به‌منظور ارزیابی کاربردپذیری آنها مورد استفاده قرار‌‌گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


باقری طالقانی، ابراهیم (1399)، تحلیلی بر مفهوم و کاربرد پیش خورد در طراحی تعاملی، نامه هنرهای تجسمی و کاربردی، 13 (29). 39-54. https://doi.org/10.30480/vaa.2020.2804.1436
باقری طالقانی، ابراهیم (1394)، کاربرد روانشناسی شناختی در طراحی صنعتی، تهران : سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
باقری طالقانی، ابراهیم (1393)، مفاهیم کاربردی نظریه افردنس، از روانشناسی تا فرایند طراحی، هنرهای زیبا – هنرهای تجسمی، 19 (3)، 55-64. https://doi.org/10.22059/jfava.2014.55412
باقری طالقانی، ابراهیم، افهمی، رضا و چوپانکاره، وحید (1397)، طراحی افردنس چندسطحی به منظور ارتقای کاربردپذیری محصولات تعاملی، هنرهای زیبا – هنرهای تجسمی، 23 (4)، 103-112. https://doi.org/10.22059/jfava.2018.240450.665721
عابدی جعفری، عابد و امیری، مجتبی (1398)، فرا ترکیب، روشی برای سنتز مطالعات کیفی. روش شناسی علوم انسانی، 25 (99). 73-87. https://doi.org/10.30471/mssh.2019.1629
Abran, A., Khelifi, A., Suryn, W., & Seffah, A. (2003). Usability meanings and interpretations in ISO standards. Software quality journal, 11, 325-338. http://dx.doi.org/10.1023/A:1025869312943
Alonso-Ríos, D., Vázquez-García, A., Mosqueira-Rey, E., & Moret-Bonillo, V. (2009). Usability: a critical analysis and a taxonomy. International journal of human-computer interaction, 26(1), 53-74. http://dx.doi.org/10.1080/10447310903025552
Alshamari, M., & Mayhew, P. (2009). Technical review: Current issues of usability testing. IETE technical review, 26(6), 402-406. https://doi.org/10.4103/0256-4602.57825
Bevana, N., Kirakowskib, J., & Maissela, J. (1991). What is usability. In Proceedings of the 4th International Conference on HCI, 1-6.
Constantine, L. L., & Lockwood, L. A. (1999). Software for use: a practical guide to the models and methods of usage-centered design. Pearson Education.
Diefenbach, S., Kolb, N., & Hassenzahl, M. (2014). The'hedonic'in human-computer interaction: history, contributions, and future research directions. In Proceedings of the 2014 conference on Designing interactive systems, 305-314. https://doi.org/10.1145/2598510.2598549
Eason, K. D. (1984). Towards the experimental study of usability. Behaviour & Information Technology, 3(2), 133-143. http://dx.doi.org/10.1080/01449298408901744
Erwin, E. J., Brotherson, M. J., & Summers, J. A. (2011). Understanding qualitative metasynthesis: Issues and opportunities in early childhood intervention research. Journal of Early Intervention, 33(3), 186-200. https://doi.org/10.1177/1053815111425493
Fernandez, A., Abrahão, S., & Insfran, E. (2012). A systematic review on the effectiveness of web usability evaluation methods. In 16th International Conference on Evaluation & Assessment in Software Engineering (EASE 2012), Ciudad Real, 2012, 52-56, doi: 10.1049/ic.2012.0007
Fernandez, A., Insfran, E., & Abrahão, S. (2011). Usability evaluation methods for the web: A systematic mapping study. Information and software Technology, 53(8), 789-817. https://doi.org/10.1016/j.infsof.2011.02.007 Hassan, H. M., & Galal-Edeen, G. H. (2017). From usability to user experience. In 2017 International Conference on Intelligent Informatics and Biomedical Sciences (ICIIBMS), 216-222. IEEE. http://dx.doi.org/10.1109/ICIIBMS.2017.8279761
Heckhausen, H., & Kuhl, J. (1985). From wishes to action: The dead end and short cut on the long way to action. In M.Frese, & J. Sabini (Eds.), Goal directed behavior: The concept of action in psychology. Hillsdale, NJ: Erlbaum. https://doi.org/10.4324/9781003150749
Jetter, C., & Gerken, J. (2007). A simplified model of user experience for practical application. In NordiCHI 2006, Oslo: The 2nd COST294-MAUSE International Open Workshop" User eXperience-Towards a unified view", 106-111.
Lewis, J. R. (2014). Usability: lessons learned… and yet to be learned. International Journal of Human-Computer Interaction, 30(9), 663-684. https://doi.org/10.1080/10447318.2014.930311
Madan, A., & Dubey, S. K. (2012). Usability evaluation methods: a literature review. International Journal of Engineering Science and Technology, 4(2), 590-599.
Major, C., & Savin-Baden, M. (2010). An introduction to qualitative research synthesis: Managing the information explosion in social science research. New York, NY: Routledge. http://dx.doi.org/10.4324/9780203497555
Matera, M., Rizzo, F., & Carughi, G. T. (2006). Web usability: Principles and evaluation methods. Web engineering, 143-180. https://doi.org/10.1007/3-540-28218-1_5
Nielsen, J. (1994). Usability engineering. Morgan Kaufmann Publishers, San Francisco, Calif.
Rajanen, D., Clemmensen, T., Iivari, N., Inal, Y., Rızvanoğlu, K., Sivaji, A., & Roche, A. (2017). UX professionals’ definitions of usability and UX–A comparison between Turkey, Finland, Denmark, France and Malaysia. In Human-Computer Interaction–INTERACT 2017: 16th IFIP TC 13 International Conference, Mumbai, India, September 25-29, 2017, Proceedings, Part IV 16 (218-239). Springer International Publishing. http://dx.doi.org/10.1007/978-3-319-68059-0_14 Seffah, A., Donyaee, M., Kline, R. B., & Padda, H. K. (2006). Usability measurement and metrics: A consolidated model. Software quality journal, 14, 159-178. http://dx.doi.org/10.1007/s11219-006-7600-8
Shackel, B. (1986). Ergonomics in design for usability. In Proceedings of the Second Conference of the British Computer Society, human computer interaction specialist group on People and computers: designing for usability, 44-64.
Sharp, H., & Rogers, Y., Preece, J. (2019). Interaction design: beyond human-computer interaction. John Wiley & Sons, Hoboken; NJ; United States.
Shneiderman, B. (1998). Designing the User Interface, Addison-Wesley Publishing Company, USA.
Thomas, R. L. (1998). Elements of performance and satisfaction as indicators of the usability of digital spatial interfaces for information-seeking: Implications for ISLA. PhD dissertation, University of Southern California.
Quesenbery, W. (2001). What does usability mean: Looking beyondease of use'. In Annual conference-society for technical communication, 48, 432-436.
Quesenbery, W. (2003). Dimensions of usability. In Albers, M., & Mazur, B., Content and complexity: Information design in technical communication. Mahwah, NJ: Lawrence Erbaum Associates.
Quesenbery, W. (2004). Balancing the 5Es of usability. Cutter IT Journal, 17(2), 4-11.
Winter, S., Wagner, S., Deissenboeck, F. (2007). A comprehensive model of usability. In Proc. IFIP Int. Conf. Eng. Hum.-Comput. Interact. Berlin, Germany: Springer, 106- 122. https://doi.org/10.48550/arXiv.1612.04598