نشان‌داری معنایی (انضمامی) در عکس با نگاهی به عکس‌های روایی دوئین مایکلز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری پژوهش هنر، گروه مطالعات عالی هنر، دانشکدگان هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 استاد گروه مطالعات عالی هنر، دانشکدگان هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

بررسی نسبتِ نشانه‌های زبانی و تصویری یکی از موضوعات مهم دانشِ نشانه‌شناسی در بیش از نیم قرن گذشته بوده است. تا جایی‌ که برخی نشانه‌شناسانِ ساخت‌گرا را بر آن داشته تا با الگو قرار دادن نظامِ نمادینِ زبان و نقش‌های ارتباطی آن، به مطالعۀ متونی چون عکس بپردازند؛ رویکردی که به دلیل اهمیتِ مسئلۀ بازنمایی بصری در فرهنگ معاصر به کانون پژوهش‌های نشانه‌شناختی راه یافته است. یکی از مفاهیمی که در موازنۀ نشانه­شناختیِ زبان و تصویر تاکنون بدان پرداخته نشده، «نشان­داری معنایی» است که به عنوان روشی معنی‌شناختی اجازه می­دهد مؤلفه­های معنایی یک عکس را، در «ارجاع» به واقعیت یا «انحراف» از آن به بررسی بنشینیم. جستار حاضر با فرضِ همانندیِ «نشان‌داری معنایی» و «دلالت ضمنی» در پژوهش‌های بلاغی عکس و ذکر شواهدی بر‌ آن‌، ضمن بازخوانی نشان‌داری معنایی در مطالعات زبان‌شناختیِ ادبیات، برای نخستین‌بار از این نظریه در مطالعۀ عکس‌های روایی دوئین مایکلز بهره برده است. طبق نتایج حاصله از این پژوهش، که به روش تحلیلی-تطبیقی و با استفاده از داده‌های کتابخانه‌ای انجام گرفته است، عکس‌های مایکلز، در عین استفاده از تمهیداتِ «عکاسی مستقیم»، با بهره‌گیری از برخی مؤلفه‌های معنایی و به نوعی فاصله انداختن میان مدلول و مصداقِ عکس، هم در محور جانشینی و هم در محور هم‌نشینی واقعیت «بی‌نشان» را نشان‌دار و دلالت‌های ضمنی جدید ایجاد می‌کنند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  • احمدی، بابک (1371)، از نشانه‌های تصویری تا متن، چاپ اول، تهران: نشر مرکز.
  • - بارت، رولان (1379)، اتاق روشن؛ تاملاتی در باب عکاسی، برگردانِ فرشید آذرنگ، چاپ اول، تهران: نشر ماه‌ریز.
  • - برتنس، هانس (1391)، مبانی نظریۀ ادبی، برگردانِ محمدرضا ابوالقاسمی، چاپ سوم، تهران: نشر ماهی. - برتون، آندره، (1381)، سرگذشت سوررئالیسم؛ گفت‌و‌گو با آندره برتون، برگردانِ عبدالله کوثری، چاپ اول، تهران: نشر نی.
  • - پالمر، فرانک ر. (1391)، نگاهی تازه به معنی‌شناسی، برگردانِ کورش صفوی، چاپ هفتم، تهران: نشر مرکز.
  • - پایدار، عبدالرضا (1379)، دنیای تصاویر روایی دوئین مایکلز، چاپ اول، تهران: نشر امیرکبیر.
  • - سوانه، پیر (1393)، مبانی زیباشناسی، برگردانِ محمدرضا ابوالقاسمی، چاپ سوم، تهران: نشر ماهی.
  • - صفوی، کورش (1394)، از زبان‌شناسی به ادبیات (جلد دوم: شعر)، چاپ پنجم، تهران: نشر سوره‌ مهر.
  • - فروم، اریک (1378)، زبان از یاد رفته، برگردانِ ابراهیم امانت، چاپ ششم، تهران: نشر فیروزه.
  • - فوکو، میشل (1375)، این یک چپق نیست، برگردانِ مانی حقیقی، چاپ اول، تهران: نشر مرکز.
  • - مکاریک، ایرنا ریما (1385)، دانش‌نامۀ نظریه‌های ادبی معاصر، برگردانِ مهران مهاجر و محمد نبوی، چاپ دوم، تهران: نشر آگه. - میچل، ویلیام جی. تی. (1398)، درآمدی بر نظریه تصویر، برگردانِ صالح نجفی، فصلنامه حرفه‌: هنرمند، شماره 74، صص 29-25.
  • - یاکوبسن، رومن (1376)، روندهای بنیادین در دانش زبان، برگردانِ کورش صفوی، چاپ اول، تهران: نشر هرمس.
  • - Barthes, Roland (1977), Image Music Text, Translated by Stephen Heath, London: Fontana Press.
  • - Bohnacker, Siobhan (2014), the Last Sentimentalist: A Q. & A. with Duane Michals, The New Yorker magazine, (https://projects.newyorker.com/portfolio/michals-empty-ny/).
  • - Eco, Umberto (1988), Le Signe, Brussels: Editions Labor.
  • - Hodge, Robert & Gunther Kress (1995), Social Semiotics, third printing, New York: Cornell University press.
  • - Jakobson, Roman (1960), Style in Language, edited by Thomas Sebeok, Cambridge: The MIT Press.
  • - Kennedy, Marie (2005), What was old is new again: Markedness and Photography, LMU Librarian Publications & Presentations. 78. (https://digitalcommons.lmu.edu/librarian_pubs/78).
  • - Krees, Gunther & Theo van Leeuwen (2006), Reading images; the grammar of visual design, second edition published, New York: Routledge.
  • - Mitchell, W.J.T (1994) Picture theory, Essays on Verbal and Visual Representation, London: The University of Chicago Press Ltd.
  • - Nobel, Lou (2019), Duane Michas, Interview with The Photographic Journal. (https://thephotographicjournal.com/interviews/duane-michals/) - Sonesson, G. (2010), Rhetoric from the standpoint of the Lifeworld, In G. Sonesson, & M. G. Dondero (Eds.), "Le Groupe Mu. Quarante ans de recherche collective" Nouveaux actes sémiotiques.( http://revues.unilim.fr/nas/document.php?id=3324)
  • - Sonesson, Goran (1996), An essay concerning images: From rhetoric to semiotics by way of ecological physics, Semiotica, Vol 109, Issue 1-2. (https://www.researchgate.net/publication/251679797).