نظریه زیبایی‌شناختی فرم معنادار کلایو بل در پرتو مکتب نئوپلاستیسیسم پیت موندریان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه آموزش هنر، مرکز آموزش عالی شهدای مکه، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.

2 دانشیار گروه پژوهش هنر، دانشکده هنر، دانشگاه الزهرا (س،) تهران، ایران.

چکیده

علیرغم نقشِ محوری نظریه فرمالیسمِ کلایو بل در شکل‌گیری نظریاتِ گوناگون هنر مدرن در قرن بیستم، سوالات بسیاری در این زمینه قابل طرحند که هنوز پاسخ درخوری نیافته‌اند. از جمله مهمترین آنها اینکه این نظریه چگونه نزد هنرمندانِ نظریه‌پرداز مدرن تاویل و تفسیر شده است؟ به عبارتی این مقاله در صدد پاسخ به این پرسش است که آیا ابهامات نظریه فرم معنا دارِ بل در پرتو نظریات هنری مدرن، بویژه مکتب نئوپلاستیسیسمِ پیت موندریان، روشن و مرتفع می گردد؟. هدف این مقاله کشف تناظرات و تباینات میان نظریه فرم معنا دارِ کلایو بل و مکتب نئوپلاستیسیزمِ موندریان و ابهام‌زدایی از نظریۀ فرمالیسمِ بل است. نتایجِ این مقاله با اتکا به روشِ بینامتنی و بر پایه روشِ توصیفی-تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانه ای حاصل شده است. بدین ترتیب که مفاهیمِ فرم معنا دار و احساسِ زیبایی شناختی و وجود دور در تبیین این نظریه با ارجاع و قیاس بین نوشته های نظری بل و موندریان مورد واکاوی قرار گرفته است. در انتهای این مقاله در خواهیم یافت که شباهت‌ها و تناسبات ظریفی بین نظریۀ فرم معنادارِ بل و مکتب شکل آفرینیِ نو موندریان وجود دارد و تفسیر و تاویل موندریان از نظریه فرم معنا دار، برخلاف بل، عاری از دورِ باطل است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


پاکباز، رویین (1379)، دایرة المعارف هنر (نقاشی، پیکره سازی و هنر گرافیک)، تهران: فرهنگ معاصر.
جمالی، مریم (1394)، مقدمه‌اى بر مفهوم فرم و فرمالیسم در هنر مدرن، فلسفه تحلیلی، 12(28)، 5-33.
فلاح زاده، علی (1399الف)، عوامل تأثیرگذار بر شکل گیری هنر انتزاعی ناب نئوپلاستیک پیت موندریان، رهپویه هنر/هنرهای تجسمی، 3(1)، 57-69. ‎doi: 10.29252/Rahpooyesoore.6.3.57
فلاح ‌زاده، علی (1399ب)، نظریات هنری پیت موندریان در باب شش اصل نقاشی نئوپلاستیک، دوماهنامۀ علمی تخصصی پژوهش در هنر و علوم انسانی، 5 (8)، 27-15.
فلاح زاده، علی و رهبرنیا، زهرا. (1401). انطباق تحولات نظری پیت موندریان با عناصر نقاشی نئوپلاستیک طی بازه زمانی 1927تا 1944، نشریه هنرهای زیبا: هنرهای تجسمی، 27(2)، 59-69.
doi: 10.22059/jfava.2021.328958.666775
Bell, C. (1914). Art. The University of Michigan: Frederick A, Stokes Company Publishers.
Carmean, E. A. (1979). Mondrian: the diamond compositions [Exhibition catalogue]. USA: National Gallery of Art.
Dickie, G. T. (1965). Clive Bell and the method of Principia Ethica. The British Journal of Aesthetics, 5(2), 139-143. https://doi.org/10.1093/bjaesthetics/5.2.139
Edwards, S., & Wood, P. (2004). Art of the avant-gardes. Yale University Press in association with the Open University. Ellegood, A. (2013). Formalism Redefined. In Contemporary Art 1989 to the Present (pp. 84-94). UK: John Wiley & Sons, Inc.
Fallahzadeh, A., & Gamache, G. (2018). Equilibrium and rhythm in Piet Mondrian’s Neo-Plastic compositions. Cogent Arts & Humanities, 5(1), 1-17. https://doi.org/10.1080/23311983.2018.1525858
Gall, D. A. (2016). Formalist problems, realist solutions. Journal of Aesthetic Education, 50(1), 80-94. doi: https://doi.org/10.5406/jaesteduc.50.1.0080
Gould, C. S. (1994). Clive Bell on aesthetic experience and aesthetic truth. The British Journal of Aesthetics, 34(2), 124-133. doi: https://doi.org/10.1093/bjaesthetics/34.2.124
Janaway, C., & Shapshay, S. (2020). Introduction. In S. M. Cahn, S. Ross, & S. L. Shapshay (Eds..), Aesthetics: A comprehensive anthology (pp. 1-17). John Wiley & Sons.
McLaughlin, T. M. (1977). Clive Bell's Aesthetic: Tradition and Significant Form. Journal of Aesthetic Art Critics, 35(4), 433-443. doi: https://doi.org/10.2307/430609
Mondrian, P. (1939-40). Liberation from Oppression in Art and Life. In H. Holtzman & M. S. James (1986, Eds. and Trans.), The new art-the new life: the collected writings of Piet Mondrian (pp. 320-330). Thames and Hudson.
Mondrian, P. (1938). Art without Subject Matter. In H. Holtzman & M. S. James (1986, Eds. and Trans.), The new art-the new life: the collected writings of Piet Mondrian (pp. 302-304). Thames and Hudson.
Mondrian, P. (1936). Plastic Art and Pure Plastic Art. In H. Holtzman & M. S. James (1986, Eds. and Trans.), The new art-the new life: the collected writings of Piet Mondrian (pp. 288-300). Thames and Hudson.
Mondrian, P. (1931). The New Art—The New Life: The Culture of Pure Relationships. In H. Holtzman & M. S. James (1986, Eds. and Trans.), The new art-the new life: the collected writings of Piet Mondrian (pp. 244-276). Thames and Hudson. Mondrian, P. (1926). General Principles of Neo-Plasticism. In H. Holtzman & M. S. James (1986, Eds. and Trans.), The new art-the new life: the collected writings of Piet Mondrian (pp. 213-215). Thames and Hudson.
Mondrian, P. (1920). Neo-Plasticism: The General Principle of Plastic Equivalence. In H. Holtzman & M. S. James (1986, Eds. and Trans.), The new art-the new life: the collected writings of Piet Mondrian (pp. 132-147). Thames and Hudson. Mondrian, P. (1919-20). Natural Reality and Abstract Reality. In H. Holtzman & M. S. James (1986, Eds. and Trans.), The new art-the new life: the collected writings of Piet Mondrian (pp. 82-123). Thames and Hudson.
Mondrian, P. (1917). The New Plastic in Painting. In H. Holtzman & M. S. James (1986, Eds. and Trans.), The new art-the new life: the collected writings of Piet Mondrian (pp. 27-74). Thames and Hudson.
Seuphor, M. (1956). Piet Mondrian: life and work. USA: HN Abrams.
Snyman, J. (1993). The significance and insignificance of Clive Bell’s formalism. Koers-Bulletin for Christian Scholarship/Bulletin vir Christelike Wetenskap, 58(2), 127-140. doi: https://doi.org/10.4102/koers.v58i2.687
Veen, L. A. (2017). Piet Mondrian on the Principles of Neo–Plasticism. International Journal of Art and Art History, 5(2), 1-12. doi: https://doi.org/10.15640/ijaah.v5n2p1
Warburton, N. (2003). The Art Question. USA & Canada: Routledge.
Weitz, M. (2013). Philosophy of the Arts. USA: Harvard University Press. doi: https://doi.org/10.4159/harvard.9780674436626
Zangwill, N. (1999). Feasible aesthetic formalism. Nous, 33(4), 610-629. doi: https://www.jstor.org/stable/2671957
Zeki, S. (2013). Clive Bell’s “Significant Form” and the neurobiology of aesthetics. Frontiers in human neuroscience, 7, 1-14. doi: https://doi.org/10.3389/fnhum.2013.00730
URL1: https://www.kunstmuseum.nl/nl/collectie/compositie-met-groot-rood-vlak-geel-zwart-grijs-en-blauw?origin=gm/ (access date: 2023/11/05)
URL2: https://www.guggenheim.org/artwork/3014/ (access date: 2023/11/05)
URL3: https://artgallery.yale.edu/collections/objects/40159 / (access date: 2023/11/05)
URL4: https://www.museum.nl/en/stedelijk-museum-amsterdam/showpiece/mondriaan-lozenge-composition/ (access date: 2023/11/05)