مطالعه ترامتنی فرهاد درمجسمه های مسی پرویز تناولی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای تاریخ تطبیقی و تحلیلی هنر اسلامی،گروه هنر اسلامی، دانشکده هنر، دانشگاه شاهد، تهران، ایران.

2 دانشیار گروه نقاشی، دانشکده هنر، دانشگاه شاهد، تهران، ایران.

چکیده

فرهاد در خمسة ‌نظامی، سنگ‌تراش عصر خسروپرویز ساسانی است؛ از نظر تناولى او نخستین پیکرتراش تاریخ ایران است. در مجسمه‌های تناولی، فرهادکوهکن با شخصیتی متفاوت از متن کلامی در قالب مکتب سقاخانه پا به عرصة آثار هنری نهاد. هدف از این پژوهش: کشف وجوه افتراق و اشتراک شخصیت فرهاد در خمسة نظامی و واکاوی معانی در لایه‌های پنهان فرهاد در مجسمه‌های مسی تناولی است. این پژوهش با رویکرد ترامتنیت ژرار ژنت و به روش توصیفی-تحلیلی با رویکردی تطبیقی به شناسایی فرهاد در پیش‌متن و تفسیر فرهاد در بیش‌متن پرداخته است. این پژوهش با گردآوری داده‌ها به شیوه اسنادی و مطالعات کتابخانه‌ای با روش تطبیق و تحلیل ‌بینانشانه‌ای‌ و با رویکرد ترامتنیت ژنت صورت گرفته است. سؤالات پژوهش شامل: الف: فرهاد در خمسة نظامی به عنوان پیش‌متن و فرهاد در آثار تناولی به عنوان بیش‌متن چگونه قابل تفسیر بوده و چه نقاط اشتراک و افتراقی میان آن‌ها وجود دارد؟ ب: تناولی در آثار خود تا چه حد به شخصیت فرهاد در پیش‌متن وفادار بوده و افزوده‌های هنرمند در بیش‌متن با چه معانی و مفاهیمی توأم گشته است؟ از نتایج پژوهش اینکه در بینامتنیت، ارجاع لفظی و صریح وجود دارد. در رابطة پیرامتنیت با عناوین انتخاب شده، دریافت مخاطبین از متن تصویری جهت‌دهی شده و در بیش‌متنیت هنرمند در خلق شخصیت فرهاد به تراگونگی در گونة تراوستیسمان پرداخته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آژند، یعقوب (۱۳95)، نگارگری ایران (پژوهشی در تاریخ نقاشی و نگارگری ایران)، جلد اول، تهران: انتشارات سمت.
ابوالقاسمی، سیده مریم و آرزومند لیالکل، مصطفی (1390)، بررسی شخصیت فرهاد از واقعیت تا افسانه، مجلة تاریخ ادبیات، 3 (3)، 5-22.
پادشاه، محمد (1336)، فرهنگ آنندراج، جلد دوم، تهران: کتابخانه خیام.
پاکباز، رویین (1389)، فرهنگ اصطلاحات هنری و اعلام هنرمندان، با همکاری توکا ملکی، تهران: فرهنگ معاصر.
تناولی، پرویز (1400)، وب‌گاه پرویز تناولی، بازیابی شده در تاریخ 20 دی 1400، از https://www.tanavoli.com/works/sculptures/ تناولی، پرویز (1401)، تاب تیشة فرهاد، گشتی در دنیای پرویز تناولی، مصاحبة‌ تصویری، بازیابی شده در 10 خرداد 1401، از https://www.youtube.com/watch?v=pYFPIiNRTkU
دهخدا، علی اکبر (1400)، مؤسسة لغت‌نامه دهخدا، بازیابی شده در تاریخ 20 آذر 1400، از https://dehkhoda.ut.ac.ir
سبحانی، توفیق (1386)، تاریخ ادبیات ایران، تهران : انتشارات زوار.
سیف، عبدالرضا و منصوری، مجید (1389)، تصحیح و تحلیل چند تصحیف در شعر خاقانی، پژوهشنامة زبان و ادب فارسی (گوهر گویا)،4 (1)، 23-46.
نامور مطلق، بهمن (1386)، ترامتنیت مطالعة روابط یک متن با دیگر متن‌ها، پژوهشنامه علوم انسانی، (56)، 83-98.
نظامی، الیاس بن یوسف (1376)، خسرو و شیرین، به کوشش سعید حمیدیان، تهران: قطره.
نظامی، الیاس بن یوسف (1400)، وب‌گاه گنجور، بازیابی شده در تاریخ 20 آذر 1400، از https://ganjoor.net
نوروزی، نسترن و نامورمطلق، بهمن (۱۳۹۷)، خوانش بیش‌متنی چهار اثر برگزیده تصویرسازی کلودیاپالماروسی با پیش‌متن‌هایی از نقاشی ایرانی، نشریه هنرهای زیبا: هنرهای تجسمی، 23 (1)، 5-16. Doi:10.22059/JFAVA.2018.65600
همایی، جلال الدین (1385)، فنون بلاغت و صناعات ادبی، تهران: موسسه نشر هما.
 URL1:https://www.tate.org.uk/art/artworks/giacometti-standing-woman-t00775(access date:2021/11/21). URL2:https://renaissancesociety.org/exhibitions/254/henry-moore-chicagos-homage-to-henry-moore/( access date:2021/11/21)