بررسی نقش هنرمندان و صنعتگران مهاجر در شکوفایی تمدن عهد تیمور

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه باستان‌شناسی، دانشکده حفاظت و مرمت، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران.

2 استاد گروه باستان‌شناسی، دانشکده حفاظت و مرمت، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران

3 دانشیار گروه باستان‌شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران

10.22059/jfava.2024.378724.667296

چکیده

دوره تیموری یکی از درخشان‌ترین ادوار تمدن و فرهنگ ایران است. با استناد به گزارش مورخان، تیمور، در هنگام فتح شهرها، هنرمندان و صنعتگران ممتاز را شناسایی و به ماوراءالنهر اعزام می‌کرد تا به یاری آن‌ها، پایتختی باشکوه ایجاد کند. دستیابی به ثروت هنگفت و نیروی انسانی متبحرِ سرزمین‌های تحت سلطه، بستر مساعدی را برای شکوفایی هنرها فراهم آورد. هدف این پژوهش، بررسی نقش هنرمندان و صنعتگران مهاجر در شکوفایی تمدن عهد تیمور و مشخص کردن خاستگاه و تخصص آن‌ها است. تلاش می‌گردد به این پرسش‌ها پاسخ داده شود که با توجه به متون تاریخی و داده‌های باستان‌شناسی، تیمور؛ هنرمندان و صنعتگران کدام نواحی را به ماوراءالنهر اعزام کرد؟ آن‌ها چه تخصص‌هایی داشتند و در چه زمینه‌هایی به کار گماشته شدند؟ اطلاعات به شیوه کتابخانه‌ای گردآوری شده و روش پژوهش، تاریخی- تحلیلی است. نتایج حاکی از آن است که اغلب هنرمندان و صنعتگران، از شهرهای شیراز، اصفهان، تبریز، بغداد، دمشق و دهلی، به سمرقند کوچانده شده بودند. بیش‌تر این افراد، معماران و مهندسانی بودند که به ساخت عمارات گماشته و نقاشان و خوشنویسان مهاجر نیز، به اجرای نقاشی‌های دیواری و کتیبه‌ بناها، مشغول می‌شدند. خوشنویسان افزون بر کتیبه‌نگاری ابنیه، کتابت نسخ قرآنی و مراسلات اداری را نیز، عهده‌دار بودند و فلزکاران، اغلب در زمینه ساخت جنگ‌افزارها فعالیت داشتند.

کلیدواژه‌ها