با پدید آمدن نسخه‌های خطی به زبان فارسی در ایران زمین، ایرانیان با خلق آثار هنری در تمدن اسلامی نقش آفرین شدند. در قرون اولیه اسلامی، استنساخ زیبای قرآن و تزیین آن از مفاخر ایرانیان تازه مسلمان بود و در همین راستا شیوة نقش و نگار مطلق( تذهیب) را ابداع کردند. این آرایه‌ها در وادی امر با رنگ‌های محدود شروع شد و از قرن 6 به بعد عناصر رنگی متنوع دیگری اضافه گردید. با توجه به تنوع طرح ها و رنگ ها، تذهیب هم دارای دوره‌ها و مکاتب خاص شد. در این مقاله سیر پیدایش و تکامل تذهیب در کتاب‌آرایی ایرانی در 5 دوره تحقیق شده است. در بیان اجمالی ویژگی‌های دوره‌ها می‌توان گفت: تذهیب در قرن‌های 3 و4 هجری: ساده و با رنگ های محدود؛ در قرن‌های6 و7: منسجم و با رنگ های متنوع؛ در قرن8: با شکوه و مجلل؛ در قرن‌های 9و10: پرکار همراه با ظرافت بیشتر؛ در قرن‌های 11-13 به اوج شکوفایی از جهت ظرافت و تعدد مکاتب رسیده است؛ و در نیمه دوم قرن13 به جهت ورود صنعت چاپ به ایران رو به افول نهاده است.
)
