مرگِ زمان، و هرمنوتیکِ عکسِ اجتماعی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشکده هنر و معماری، دانشگاه سیستان و بلوچستان

2 استادیار دانشکده¬ی هنرهای تجسمی، پردیس هنرهای زیبا ، دانشگاه تهران

چکیده

بررسی و تحلیلِ نحوه‌ی ارتباطِ انسان با وجود، به‌مثابهِ موجودی مستقر‌در‌جهان، و سوال از چگونگیِ درکِ آدمی از هستی، پرسشی اساسی است که مارتین هایدگر در اثرِ فلسفیِ خویش، وجود‌ و‌ زمان، بدان پرداخت و کوشید که رازِ هستی‌مند بودنِ آدمی را بگشاید. بر‌مبنای فلسفه‌ی وی، انسان همان وجودی است که سعی دارد بفهمد، و فهمندگی و عالم‌‌داشتن، سرشتِ اوست. او هماره با پیش‌فهمی از اشیا و جهان، در تلاشِ تفسیرِ جهان است. فهم و تفسیر، ذاتِ آدمی است. جهان به‌سانِ تصویر آشکار می شود و حقیقتِ هنر توسط هنرمند در تصویرِ‌هنری رخ می‌نمایاند. عکس نیز به‌مثابهِ تصویر، همچون سایرِ ابژه‌های این جهانی، تفسیر می‌شود و مفسر با مجموعه‌ای از پیش‌فهم‌ها و پیش‌تصوراتی که به-هویت و فهمندگی‌اش شکل داده، هر تصویری‌ را تفسیر می‌کند. فهم و فهمندگی امری ثابت و صُلب نیست، بل سیال و پویاست. آن‌چه در برابرِ برخی عکس‌ها، در مخاطبِ آن رخ می‌دهد، به‌همین پیش‌فهم‌هایی بستگی می‌یابد که عکس به‌آن وابسته است، و همان پیش‌فهم است که عکس‌را برای مخاطبش خاص و ویژه می‌نماید. آن‌چه عکس‌ها، در زندگیِ اکنونِ انسان، نمایش می‌دهند، آن‌جا اهمیتِ خود‌را نشان می‌دهد که تحلیل و بررسیِ عکس‌هایی که موضوعیتِ اجتماعیِ انسان‌را به‌مثابهِ موجودی ‌در‌ این جهان، نشان می‌دهند، می‌توانند هستیِ آدمی را محاکات کنند. مقـاله‌ی حاضر، سـعی در تاباندنِ نـوری به‌حریمِ خلوتِ عکسِ‌اجتماعی (و خانوادگی)، و مخاطبِ ویژه‌اش دارد.

کلیدواژه‌ها


آ. جانسون، پاتریشیا(1388)، راهِ مارتین هایدگر. ترجمه: سید مجید کمالی، انتشارات مهرِ نیوشا، تهران.
آلن، گراهام(1385)، رولان بارت، ترجمه: پیام یزدانجو، نشر مرکز، تهران.
ا. پالمر، ریچارد(1387)، علم هرمنوتیک، ترجمه: محمد سعید حنایی کاشانی، انتشارات هرمس، تهران.
احمدی، بابک(1386)، از نشانه های تصویری تا متن، نشر مرکز، تهران.
احمدی، بابک(1370)، ساختار و تاویل متن، نشانه شناسی و ساختار گرایی، نشر مرکز، تهران.
احمدی، بابک(1380)، ساختار و هرمنوتیک، نشر گامِ نو، تهران.
بارت، رولان(1384)، اتاق روشن، اندیشه هایی درباره‌ی عکاسی، ترجمه: نیلوفر معترف، نشر چشمه، تهران.
برجر، جان(1380)، درباره‌ی نگریستن، ترجمه: فیروزه مهاجر، موسسه‌ی انتشارات آگاه، تهران.
بوردیو، پی یر(1386)، عکاسی، هنر میان مایه، ترجمه: کیهان ولی نژاد، نشر دیگر، تهران.
پین، مایکل(1386)، فرهنگ اندیشه‌ی انتقادی، ترجمه: پیام یزدانجو، نشر مرکز، تهران.
سارکوفسکی، جان(1382)، نگاهی به عکس ها، ترجمه: فرشید آذرنگ، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت)، تهران.
سکولا، آلن(1388)، بایگانی و تن، دوجستار در جامعه شناسیِ تاریخیِ عکاسی، ترجمه: مهران مهاجر، موسسه‌ی انتشارات آگاه، تهران. سونسون، گوران(1387)، نشانه شناسی عکاسی، در جستجوی نمایه، ترجمه: مهدی مقیم نژاد، نشر علم، تهران.
شِرَت، ایون(1387)، فلسفه‌ی علوم اجتماعی قاره ای، ترجمه: هادی جلیلی، نشر نی، تهران.
فلوسر، ویلم(1387)، در باب فلسفه‌ی عکاسی، ترجمه: پوپک بایرام نژاد، انتشارات حرفه هنرمند، تهران.
کوزنز هوی، دیوید(1385)، حلقه‌ی انتقادی، ترجمه: مراد فرهادپور، انتشارات روشنگران و مطالعات زنان، تهران.
هایدگر، مارتین، هانس گئورگ گادامر و دیگران(1387)، هرمنوتیک مدرن، گزیده‌ی جستارها، ترجمه: بابک احمدی، مهران مهاجر، محمد نبوی، نشر مرکز، تهران.
هایدگر، مارتین(1387)، هستی و زمان، ترجمه: سیاوش جمادی، انتشارات ققنوس، تهران.
واعظی، احمد(1385)، درآمدی بر هرمنوتیک، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه‌ی اسلامی، تهران.