بررسی تأثیر تزیینات نگاره های بازمانده از مانویان در تزیین قرآن های قرون اولیه اسلامی موجود در موزه قرآن امام رضا (ع)

نویسندگان

1 استادیار گروه پژوهش هنر، دانشکده هنر، دانشگاه شاهد

2 کارشناس ارشد پژوهش هنر، دانشکده هنر، دانشگاه شاهد

چکیده

پس از حاکمیت اسلام، مانویان مانند سایر ادیان دیگر در ایران به مدت چندین قرن از آزادی نسبی برخوردار شدند که در تعامل با حاکمان جدید بودند، و بدون تردید حاکمیّت جدید، از تجربه های مختلف سرزمین های جدید بویژه ایران بهره می برد. در همین هنگام بود که ایرانیان هنر خود را در خدمت مسلمانان قرار دادند. به مرور و با گسترش اسلام، سنت و فن تزیین و تذهیب کتابت قرآن کریم به تأثیر از هنر گذشته ایرانیان، قرار گرفت، به طوری که فن تزیین و تذهیب کاری در ادوار اسلامی هنر ایران، مقامی والا یافت. این پژوهش سعی بر آن دارد تا با بررسی تأثیر نگاره‌های مانوی بر تزیینات قرآنی، ارتباطات عمیق هنری موجود و انتقال و تکامل آن در دوره‌های بعد را بررسی نماید. هدف این پژوهش، یافتن ویژگی‌های تصویری، تزیینی و نیز نوع عناصر به کار رفت? هنر مانوی در تزیین نسخه های خطی قرآن کریم از قرن اول تا ششم هجری موجود در موزه قرآن امام رضا (ع) می باشد. روش این تحقیق به صورت توصیفی– تحلیلی و شیو? گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه‌ای و میدانی است.

کلیدواژه‌ها


ابوریحان بیرونی، محمدبن احمد (1352)، الاثارالباقیه عن القرون الخالیه، ترجمه اکبر دانا سرشت، چاپ سوم، ابن سینا، تهران.
ابن ندیم، محمدبن اسحاق ( 1381)، الفهرست، ترجمه رضا تجدد، انتشارات اساطیر، تهران.
اسماعیل پور، ابوالقاسم (1381)، اسطوره آفرینش در آیین مانی، کارون، تهران.
انوری، حسن(1381)، فرهنگ بزرگ سخن، چاپ اول، سخن، تهران.
پاک سرشت، مرتضی ( 1379)، خوشنویسی در خدمت کتابت قرآن مجید، قدیانی، تهران.
پوپ، آرتور (1378)، سیر و صور نقاشی ایرانی، یعقوب آژند، مولی، تهران.
تجویدی، اکبر(1354)، کتاب آرائی در ایران، مجله هنر و مردم، دوره5، شماره 49 ، صص ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟.
خلیلی، ناصر ( 1379)، سبک عباسی (قرآن نویسی تا قرن چهارم هجری)، ناصر پورپیرار، کارنگ، تهران.
دِکره، فرانسوا (1380)، مانی و سنت مانوی، عباس باقری، نشر فرزان، تهران.
عکاشه، ثروت (1380)، نگارگری اسلامی، غلامرضا تهامی، حوزه هنری، تهران.
قلیچ خانی، حمیدرضا ( 1373) ، فرهنگ و اصطلاحات خوشنویسی، روزنه، تهران.
کریستنسن، آرتور(۱۳۸۲) ایران در زمان ساسانیان، ترجمه رشید یاسمی، انتشارات صدای معاصر، تهران.
کلیم کایت، هانس یواخیم (1384)، هنر مانوی، ابوالقاسم اسماعیل پور، چاپ دوم، اسطوره، تهران.
گلچین معانی، احمد (1347)، راهنمای گنجینه قرآن آستان قدس رضوی، کتابخانه آستان قدس رضوی، مشهد.
لینگز، مارتین(1377)، هنر خط و تذهیب قرآنی، مهرداد قیّومی بید هندی، انتشارات گروس، تهران.
مایل‏هروی، نجیب (1372)، کتاب‏آرایی در تمدن‏اسلامی، آستان قدس رضوی، مشهد.
میرفخرایی، مهشید(1383)، فرشته روشنی (مانی و آموزه های او)، ققنوس، تهران.
هامبی، لویی و دیگران (1376)، هنر مانوی و هنر زرتشتی، یعقوب آژند، جلد سوم، مولی، تهران.
John c.Reeves(1992), JEWISH LORE in Manichaern cosmogony Monographs Hebrew union College Press, American. Gulacsi, Zsuzsanna(2000), Mediaeval Manichaean book art ,Volume57, boston, ??????????.
Robinson,J.M ,Klimkit,H.J ,Nag Hammadi and Manichaean Studies,Leiden Netherland,1997؟؟؟؟؟؟؟؟؟