مطالعه تطبیقی تصاویر نسخ چاپ سنگی و کاشی‌های مصور دوره قاجار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد نقاشی، دانشکده هنر، دانشگاه الزهرا،

2 عضو هیئت علمی، دانشکده هنر، دانشگاه شاهد

چکیده

چکیده
در این مقاله تلاش می شود با مطالعه تطبیقی تصاویر منقوش بر کاشی های دوره قاجار، به چگونگی تاثیر پذیری آنها از آثار چاپ سنگی پرداخته شود. هدف از انجام این مطالعه، شناسایی یکی از منابع الهام کاشی نگاران دوره قاجار در تولید کاشی های مصور است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که رواج و کثرت نسخ چاپ سنگی از جمله عواملی است که موجب گسترش هنرهای تصویری و رواج واقع گرایی به شیوه اروپایی در نیمه حکومت قاجار شده است. زیرا آثار چاپ سنگی به سهولت در اختیار سایر هنرمندان قرار می گرفت؛ لذا بسیاری از هنرها از جمله هنر کاشی کاری را تحت تاثیر خود قرار داد. از مقایسه میان تصاویر نسخ چاپ سنگی و کاشی های این دوره، نمونه های بارزی شناسایی شدند که آشکارا تاثیرپذیری نقاشی روی کاشی را از فنون و روش های تصویرسازی آثار چاپ سنگی اثبات می کند. این تصاویر در آغاز با سلایق هنر هندی، در هندوستان شکل گرفتند و پس از ورود به ایران، توسط کاشی نگاران ایرانی تقلید شده اند. نمونه های کاشی نگاری موجود در عمارت کاخ گلستان و نیز نمونه های موجود در مجموعه های خصوصی منسوب به شهر اصفهان، گواه بر این ادعا هستند. این پژوهش از لحاظ ماهیت و روش توصیفی_ تحلیلی است و روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای و مشاهده ای بوده است

کلیدواژه‌ها


فهرست منابع
اعتمادالسلطنه، محمدحسن خان ( 1259)، مرآت البلدان ناصری، جلد دوم، تهران.
افشارمهاجر، کامران (1384)، هنرمند ایرانی و مدرنیسم، نشر دانشگاه هنر، تهران.
 بی ناماردیبهشت (1363)،  دوره روزنامه های شرف و شرافت، نمره 68 و 12 [شرف]، انتشارات یساولی.
 بی نام (1370)، روزنامه دولت علیه ایران، جلد اول، نشر کتابخانه ملی به شماره 472، تهران.
پاکباز، رویین (1378)، دایرۀ المعارف هنر، نشر فرهنگ معاصر، تهران.
پورتر، ونیتیا. (1381)، کاشی‌کاری اسلامی، ترجمه مهناز شایسته فر، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران.
جلالی جعفری، بهنام (1382)،  نقاشی قاجاریه، نشر کاوش قلم، تهران.
 خان سالار، زهرا. حسینی راد، عبد المجید (پاییز 1384)، بررسی کتابهای چاپ سنگی مصور دوره قاجار، هنرهای زیبا. شماره 23. 86.
ذکاء، یحیی (1382)، زندگی و آثار صنیع‌الملک. نشر سازمان میراث فرهنگی، تهران.
 رفیق، احمد، (تابستان 1384)، چاپ سنگی، فصلنامه کتابداری و اطلاع رسانی، سال هشتم، شماره 2 (پیاپی30)، 133
سرمدی، عباس (1380)، دانشنامه هنرمندان ایران و جهان اسلام از مانی تا کمال‌الملک، انتشارات هیرمند، تهران.
سودآور، ابوالعلاء (1380)، هنر دربارهای ایران، ترجمه ناهید محمد شمیرانی، نشر کارنگ، تهران.
سیف، هادی (1376)، نقاشی روی کاشی، انتشارات سروش، تهران.
 صمدی ، هاجر، مارزلف، اولریش (1386)، هزار و یک سنگ، کتاب ماه کودک و نوجوان، مرداد، شهریور، مهر، صفحه3.
فریه، ر. دبلیو (1374)، هنرهای ایران، ترجمه پرویز مرزبان، نشر فرزان، تهران. 
کاربونی، استفانو و ماسویا توموکو (1381)، کاشی‌های ایرانی، ترجمه مهناز شایسته فر، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران.
مارزلف، اولریش (1384)،  آلبوم شاهنامه، نشر کتابخانه ملی، تهران.
محمدی، محمدهادی، مارزلف، اولریش (1384)،  آلبوم شاهنامه (تصاویر چاپ‌های سنگی شاهنامه فردوسی)، نشر چیستا، تهران.
مراثی، محسن (1379)،  نقاشان بزرگ و عکاسی، انتشارات دانشگاه شاهد، تهران.
 
 
Amanat, Abbas(2008), Pivot of the universe, I.B.tauris, London, Newyork.
Robinson, b. w(1999), Qajar paintings, Royal Persian painting, Laila S dyba. I.B.tauris publishers.inc, association with Brooklyn Museum of Art.