مطالعه بازشناسی مواد، مصالح و تکنیک ساخت موزاییک‌های تزیینی ساسانی (کاخ بیشاپور)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیأت علمی پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، تهران

چکیده

 
چکیده
هنر موزاییک­کاری به عنوان یک عنصر تزیینی در بنا، از قدمتی چندین هزار ساله برخوردار بوده و در تمدن­های مصر، بین­النهرین، یونان، روم و بیزانس بطور گسترده مورد استفاده قرار گرفته است. اما این هنر در ایران باستان با اقبال چندانی مواجه نبوده و تنها در سطحی اندک در دوره ساسانی و در حیاط موزاییک کاخ بیشاپور، اجرا گردیده است. پژوهش پیش رو، با استفاده از روشهای علمی– آزمایشگاهی به بررسی و شناخت مواد، مصالح و تکینک­های به کار رفته در ساخت این هنر پرداخته و مقایسه­ای دارد بین مواد و مصالح و تکنیک­های ساخت موزاییک­کاری کاخ­های ساسانی و هنر موزاییک­کاری روم باستان. نتایج حاصل از مطالعات علمی- آزمایشگاهی این پژوهش، ضمن مشخص نمودن مواد و مصالح موزاییک­های ساسانی، وجه تشابه این مواد با مواد و مصالح تزیینات موزاییک­کاری تمدن روم را نیز مورد بررسی قرار می­دهد و تاثیرات متقابل آنها بر یکدیگر را ارزیابی و با توجه به ویژگی­های هنری و فنی موزاییک­های بیشاپور، سعی در شناسایی هویت ملی سازندگان آنها می­نماید. بر بستر مطالعات فنی انجام شده در این پژوهش، امکان بازآفرینی و ساخت تزیین موزاییک­کاری با تکنیک دوره ساسانی مهیا گردید. روش تحقیق این پژوهش بر بستر انجام مطالعات تئوریک، مطالعات آزمایشگاهی و تجزیه و تحلیل داده­ها در هر بخش از مطالعه استوار است.
 

کلیدواژه‌ها


پاکباز، رویین(۱۳۸۵)، دایرالمعارف فرهنگ هنر، انتشارات فرهنگ وهنر، چاپ پنجم، تهران.
عمید، حسن(1389)، فرهنگ فارسی عمید، انتشارات صدای معاصر، تهران.
فرهنگستان زبان و ادب فارسی(1385)، فرهنگ واژه‌های مصوّب فرهنگستان، تهران.
کریستن سن، آرتوز(1387)، ایران در دوران ساسانی، ترجمه رشید یاسمی، انتشارات نگاه، تهران.
گریشمن، رومن(1378)، بیشاپور (جلد دوم) موزاییک های ساسانی، ترجمه اصغر کریمی، سازمان میراث فرهنگی (پژوهشگاه)، تهران. مصطفوی محمد تقی، بهار(1336)، صحنه هایی از رامشگران دورۀ ساسانی بر ظروف نقرۀ موزۀ ایران باستان، نقش و نگار، شماره 3 دوره اول، صص 2 -13 .
Kuhnel, E(1933),Die Ausgrabungen der zweiten Ktesiphon – Expedition 1931/1932, Staaliche Museum in Berlin, Metropolitain Musium of Art, New York, Berlin. Sarre F .&.Herzfeld H (1909 – 1920), Archologische Reise im Euphrat – and Tigris Gebiet, Berlin II,P70.
Won-in K, and.Dararutana P(2010), SEM Study on Old-styled Thai Gold Mosaic Glass Samples, Microscopy Science,Technology, Applications and Education, p 334.
Mora, Paolo(1991), the conservation of the orpheus mosaic at paphos, cyprus (reservation program) getty onservation Institute.
Nardi, Roberto( 2010), Conservation in archaeology, Case Studies, AIA site preservation program in the Mediterranean Region,Heritage conservation archaeology, Archaeology Institute America.