فرمالیسم از نگاه کلایو بل و نیکلاس لومان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری فلسفه هنر، گروه فلسفه هنر، دانشکده الهیات و فلسفه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.

چکیده

در تحلیل­های زیباشناختی همواره اندیشمندان سعی بر آن داشته­اند تا هنر را با ویژگی خاصی تعریف کنند که فصل مشترک تمام آثار هنری باشد. اما، آن­چه آنان ارائه کرده­اند، مانند بازنمایی و فرانمایی صرفاً برخی آثار هنری یا دوره­های هنری را پوشش می­دهد. فرمالیسم چونان روشی در تحلیل زیباشناختی با غرض فائق آمدن بر این معضل، بر عناصر ساختاری و ویژگی­های صوری، حسی یا ادراکی تأکید می­کند. ضرورت بکارگیری چنین روشی در دور شدن هنر مدرن از ارائه­ی تصاویر واضح و روشن است. برخی تحلیل­گران با توسل به گرایش فرمالیستی تلاش کردند تا علت انگیزش زیباشناختی را در مواجهه با فرم بجویند. کلایو بل، یکی از تحلیل­گران فرمالیست، فهم هنری را بر نمایش «فرم معنادار» استوار دانست، البته ابهام فرم و اصطلاح معناداری، یکی از نقاط ضعف نظریه اوست. به نظر می­رسد در نظریه­ی سیستمی نیکلاس لومان، فرمالیسم و فرم، متفاوت از آن­چه تاکنون متداول بوده به­گونه­ای تعریف شده که چه­بسا بتواند موضع بل را نه ابطال، بلکه تعدیل ­کند، زیرا لومان، فصل مشترک تمام آثار هنری را در مشاهده می­دانست. در این نوشتار با تطبیق آرای این دو اندیشمند از خلال ترجمه، تحلیل و تدقیق در آثار اصلی آنان به برداشتی متفاوت از فرمالیسم دست یافته می­شود.

کلیدواژه‌ها


بختیاریان مریم (1391)، هنر به‌مثابه ارتباط در رویکرد سیستمی نیکلاس لومان، فصلنامه مطالعات فرهنگ-ارتباطات: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، شماره 51، صص161-191.
کارول نوئل (1386)، درآمدی بر فلسفه هنر، ترجمه صالح طباطبائی، فرهنگستان هنر، تهران.
واربرتون نایجل (1388)، پرسش از هنر، مرتضی عابدینی‌فر، ققنوس، تهران.
Bagheri Noaparast Khosrow and Mohammad Zoheir (2011), Aesthetic Formalism, Reactions and Solutions, Wisdon and Philosophy, No. 6(4), pp.101-112.
Bell Clive (1914), Art, Boston, Massachusetts.
Carroll Noel (2010), Art in Three Dimension, Oxford University Press.
Eldridge Richard (2003), An Introduction to the Philosophy of Art, Cambridge University Press.
Feilder Keonrad (1949), On Judging Works of Visual Art, University of California Press.
Greenberg Celement (1939-1969), The Collected Essays and Criticism, John O’Brian ed. University of Chicago Press, Complaints of an Art Critic, Vol.1, p.269.
Luhmann Niklas (2000), Art as a Social System, Trans. Eva M. Knodt, Stanford University Prees.
Luhmann Niklas (1986), Ecological Commuication, Trans. John Bednadz, University of Chicago Press.
Luhmann Niklas (1995), Social systems, Trans. John Bednarz, Hr. and Dirk Baeker, stanforn University Press.
Pooke Grant and Whithman Graham (2003), Teach Yourself Art History, London:Hodder & Stoughton.
Schiltz Micheal (2003), ‘Medium Theory: Form and Medium: A Mathematical Reconstruction’, Online Magazine of the Visual Narrative, pp. 55-78.
Weitz Morris (1956), ‘The Role of Theory in Aesthetics’, The Journal of Aesthetics and Criticism, Vol.15, No.1, pp.27-35. Wimsatt, W. and Beardsley, M. (1946), The Intentional Fallacy, The Sewanee Review, Published by: The Johns Hopkins University Press , Vol. 54, No. 3, pp. 468-488