بازکاوی یک اشتباه* محمدزمان فرنگی‌خوان (مترجم)؛ محمدزمان فرنگی‌ساز (نقاش)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد دانشکده هنرهای تجسمی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران

چکیده

بر طبق فرضیه نگارنده، در سده یازدهم هجری دو محمدزمان در ایران زندگی می‌کردند: یکی محمدزمان فرنگی‌خوان یا مترجم و دیگری محمدزمان فرنگی‌ساز یا نقاش. هنرپژوهان، این دو محمدزمان را یکی پنداشته‌اند و واقعیت‌های موجود در منابع را درباره این دو محمدزمان ترکیب کرده‌اند. از این­رو، آنچه در مورد محمدزمان فرنگی‌خوان مطابقت دارد درباره محمدزمان فرنگی‌ساز یا نقاش بکار برده‌اند. نگارنده در این مقاله تلاش کرده تا این دو محمدزمان را از یکدیگر تفکیک کند و برای این منظور نخست اطلاعات مربوط به محمدزمان فرنگی‌خوان یا مترجم را از منابع پژوهیده و سپس اطلاعات موجود راجع به محمدزمان فرنگی‌ساز یا نقاش را تتبع نموده و تلاش کرده تا اطلاعات منابع، روشن‌کننده مسیر زندگی و کارستان هنری این دو محمدزمان به تفکیک موضوع از یکدیگر باشد. سپس موارد و ریشه‌های این اشتباه بررسی شده تا این دو محمدزمان کاملاً شفاف و روشن از یکدیگر مشخص شوند. در نهایت نتیجه کار ارائه می‌شود. نگارنده برای رسیدن به نتیجه مطلوب از روش استقرایی و توصیف و ارزیابی و تحلیل یافته‌ها و داده‌های منابع از جزئیات به کلیات بهره گرفته و در پروسه کار نیز از امعان نظر به تعلیل و تحلیل منابع و پروسه نقد علمی یافته‌ها بازنمانده است.

کلیدواژه‌ها


ایوانف، آ. (1377)، «محمدزمان» در دوازده‌رخ، ترجمه یعقوب آژند، مولی، تهران.
بلوشه (1912)، فهرست نسخ فارسی در کتابخانه ملی پاریس، جلد 2، شماره 66.
بینیون و دیگران (1378)، سیر تاریخ نقاشی ایران، ترجمه محمد ایرانمنش، امیرکبیر، تهران.
پوپ و دیگران (1378)، سیر و صور نقاشی ایران، ترجمه یعقوب آژند، مولی، تهران.
ریچی، ماتیو(1387)، چین‌نامه، به کوشش لوجین، میراث مکتوب، تهران.
ذکاء، یحیی(1341)، محمدزمان، نخستین نگارگر ایرانی که به اروپا فرستاده شد، سخن، سال 13، شماره‌های 9ـ10، صص 1016ـ1007.
صفا، ذبیح‌الله(1364)، تاریخ‌ادبیات در ایران، جلد 5، بخش 2، تهران.
کریم‌زاده تبریزی، محمدعلی(1369)، آثار و احوال نقاشان قدیم ایران، جلد 2، لندن.
?(1939),
A chronicle of the Carmelites in Iran and the Papal Mission of the XVII th and the XVIII th Centuries, London. Ivanov, A.A(1979), The Life oF Muhammad Zaman: A Reconsideration, Iran, Vol. 17, PP. 46-71.
Lukounine and Ivanov(1996), Persian Lost Treasures, London.
Manucci, N(1907), Venitian adventurer in Mughal India, London.
Martin, F.R(1912), The miniature Painting and Painters oF Persia, India and Turkey, London.
Sakisian, A(1929), La miniature Persane du XIIe au XVIIe Siecle, Paris.
Schulz, W(1914), Die Islamische meniaturmalerei, Leipsiq.
Sims, E( 2002), Towards a monograph on the 17 th Century Iranian Painter Mohammad Zaman Ibn Haji YusuF, Islamic Art, Vol. V, 183 -94.
Smith, V(1911), A history of Fine art in India and Ceylon, Oxford.
Stchoukine(1967), Le Peintures des manuscrits des Shah Abbas, Paris.
?( 1911), Zur Orientalischen altertumskunde Wom Josef Von Karabacek, Viene.