امکان سنجی استفاده از آیکونولوژی جهت تفسیر آثار هنری آبستره

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری پژوهش هنر، دانشکده هنر ادیان و تمدنها، دانشگاه هنر اصفهان

2 mahyar.asadi@ymail.com

چکیده

آیکونولوژی به عنوان یک رویکرد- روش در مطالعات هنر، جهت تفسیر آثاری با سابقة تاریخی دستمایه قرار گرفته و علیرغم ادعای کارکرد آن در باب تفسیر آثار هنری مدرن، هیچ‌گاه در تفسیر یک اثر هنری آبستره مورد استفاده قرار نگرفته است. هدف این مقاله امکان­سنجی استفاده از روش آیکونولوژی در تفسیر آثار تجسمی آبستره است و پرسش این پژوهش بدین قرار است که آیا روش آیکونولوژی که در پی شناخت معنا در مقابل فرم(صورت) است، در تفسیر آثار  هنری آبستره روشی کاربردی خواهد بود یا خیر. فرضیه این جستار این­چنین است که آیکونولوژی مبتنی بر معنای اثر بوده و این معنا در دنیای نسبی­گرای هنر آبستره خارج از دسترس و اساساً متکثر و نسبی است. بنابراین آیکونولوژی در باب آثار هنری آبستره کاربردی نخواهد بود. روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه­ای و روش تحقیق بکار برده شده در این پژوهش تحلیلی- تاریخی است. یافته­های تحقیق بدین قرار است که شناخت معنای واقعی یا ابتدایی در آثار آبستره نانگاره‌پرداز ممکن نیست و این بدان معناست که آیکونولوژی در همان گام اول متوقف می­شود. در آثار آبسترة حامل تصویر هم، از پس صورت اثر نمی­توان به معنای واحدی رسید و هویتی که بازشناخته می­شود متکثر بوده و منطبق بر ماهیت اثر نیست.

کلیدواژه‌ها


اکو، اومبرتو (1391)، تاریخ زیبایی، چاپ دوم، ترجمه هما بینا، مؤسسه تألیف، ترجمه و نشر آثار هنری «متن»، تهران.
اگروس، رابرت و ستانسیو، جرج (1386)، داستان جدید علم، ترجمه بدیع‌الله روشندل، انتشارات بهجت، تهران.
اینشتین، آلبرت (1389)، حاصل عمر، ترجمه ناصر موفقیان، چاپ ششم، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران.
آدامز، لوری اشنایدر (1387)، روش‌شناسی هنر، ترجمه علی معصومی، مؤسسه فرهنگی پژوهشی چاپ و نشر نظر، تهران.
بکولا، ساندرو (1387)، هنر مدرنیسم، ترجمه روئین پاکباز و دیگران، فرهنگ معاصر، تهران.
پاکباز، روئین(1388)، فرهنگ اصطلاحات هنری و اعلام هنرمندان، فرهنگ معاصر، تهران.
پوپر، کارل ریموند (1384)، می‌دانم که هیچ نمی‌دانم، ترجمه پرویز دستمالچی، ققنوس، تهران.
پیراوی ونک، مرضیه (1390)، تحلیل معناشناختی واژه آیکون، نشریه متافیزیک، دوره جدید، سال سوم، شماره 11 و 12، صص 49- 58. چندلر، دانیل (1387)، مبانی نشانه شناسی، چاپ چهارم، ترجمه مهدی پارسا، انتشارات سوره مهر، تهران.
رامین، علی (1390)، نظریه‌های فلسفی و جامعه‌شناختی در هنر، نشر نی، تهران.
رید، هربرت (1387)، فلسفه هنر معاصر، ترجمه محمدتقی فرامرزی، چاپ دوم، انتشارات نگاه، تهران.
سجودی، فرزان (1382)، نشانه شناسی کاربردی، نشر قصه، تهران.
سوسور، فردینان دو (1388)، مبانی ساخت‌گرایی در زبان‌شناسی، ساخت‌گرایی، پساساخت‌گرایی و مطالعات ادبی (مجموعه مقاله)، چاپ دوم، گردآورنده: فرزان سجودی، ترجمه گروه مترجمان، انتشارات سوره مهر، تهران.
ضیمران، محمد(1385)، اندیشه‌های فلسفی در پایان هزاره‌ی دوم، چاپ دوم، انتشارات هرمس، تهران.
عبدی، ناهید (1390)، درآمدی بر آیکونولوژی: نظریه و کاربرد مطالعه موردی نقاشی ایرانی، سخن، تهران.
کارول، نوئل (1386)، درآمدی بر فلسفۀ هنر، ترجمه صالح طباطبایی، انتشارات فرهنگستان هنر، تهران.
کاسیرر، ارنست (1389)، فلسفه روشنگری، ترجمه یدالله موقن، چاپ سوم، انتشارات نیلوفر، تهران‌.
کاندینسکی، واسیلی (1390)، معنویت در هنر، ترجمه اعظم نوراله‌خانی، چاپ پنجم، انتشارات اسرار دانش، تهران.
کیپنبرگ، اچ.جی (1373)، شمایل نگاری و دین، نشریه نامه فرهنگ، ترجمه مجید محمدی، سال چهارم، شماره چهارم، شماره مسلسل 16، صص 139- 147.
گاردنر، هلن (1386)، هنر در گذر زمان، ترجمه محمدتقی فرامرزی، چاپ هشتم، مؤسسه‌ی انتشارات نگاه-مؤسسه‌ی انتشارات آگاه، تهران. لوسی اسمیت، ادوارد (1380)، مفاهیم و رویکردها در آخرین جنبش‌های هنری قرن بیستم، علیرضا سمیع‌آذر، مؤسسه فرهنگی، پژوهشی چاپ و نشر نظر، تهران.
لینتن، نوربرت (1386)، هنر مدرن، ترجمه علی رامین، نشر نی، تهران.
ماینر، ورنون هاید (1390)، تاریخ تاریخ هنر، چاپ دوم، ترجمه مسعود قاسمیان، انتشارات فرهنگستان هنر و دیگران، تهران.
مختاریان، بهار (1392)، اهمیت آیکونوگرافی و آیکونولوژی در دین پژوهی؛ آیکونولوژی یونس و ماهی، چاپ شده در نقدنامه هنر، زیر نظر معاونت پژوهشی خانه هنرمندان، مؤسسه نشر شهر، تهران.
نصری، امیر (1389)، رویکرد شمایل نگاری و شمایل شناسی در مطالعات هنری، نشریه رشد آموزش هنر، دوره هشتم، شماره اول، صص 56- 63.
وازارلی، ویکتور (1351)، پلاستی‌سیته، ترجمه پیروز افتخاری، انتشارات رز، تهران.
Charles, V, Manca, J, McShan, M, & Wigal, D (2006), 1000 Paintings of Genius, Sirrocco, London.
Panofski, E (2009), Iconography and Iconology: An Introduction to the Study of Renaissance Art, In The Art of At History, , Preziosi, D, second edition, Oxford University Press Inc, New York.
Penrose, R (1994), PICASSO, Phaidon Press Ltd, London.
Wolanin, Adam. (1978), Rites, Ritual Symbols and their Interpretation in the Writings of Victor W. Turner, Universitatis Gregorianae, Roma.