تزئینات گره چینی در بناهای محله خانه بر ماسوله

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 1 استادیار گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، تبریز، ایران

2 2 دانش آموخته کارشناسی ارشد معماری، گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خلخال، خلخال، ایران

چکیده

 گره چینی، هنر ایرانی در رده تزئینات هندسی قرار دارد. نظم ساختارهای هندسی­ای که با نظام مشخصی تکرار می­شوند؛ بازآفرینی مداومِ متشابه، ولی نه همسانِ الگوهای خاصِ تزییناتی در هنر گره چینی، چشم را می­نوازند. پژوهش حاضر با هدف مطالعه تزئینات گره چینی به کار رفته در محله خانه بر ماسوله تدوین گشته است. طرح گره چینی مشتمل بر کتیبه­ها و حاشیه­های آن در محله خانه­بر ماسوله، مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. روش پژوهش در این تحقیق بر مبنای مطالعات میدانی و با حضور عینی در محل و مشاهده مستقیم از بناها و تزئینات و تصویربرداری از آنها و در نهایت تبدیل تصاویر به فایل­های اتوکدی با مقیاس جهت تحلیل­های بعدی بوده است. تحقیق در پی یافتن الگوهای حاکم بر نظام تزییناتی گره­چینی­ها در محله خانه­بر ماسوله بوده است. نتایج حاکی از تحقیق، نشان­دهنده آن است که در محله خانه­بر، سی و یک الگوی گره­چینی وجود دارد. گره­چینی عمدتاً در قسمت بازشوها به صورت اُرسی، بَریَه، سر بَریَه و یا پنجرهای تلفیقی استفاده شده است. الگوهای بکار رفته در کتیبه­ها نیز تنوع بیشتری را نسبت به الگوهای حاشیه داراست.
 
 

کلیدواژه‌ها


اصلاح عربانی، ابراهیم (1384)، کتاب گیلان، جلد یک، گروه پژوهشگران جوان، تهران.
امیرغیاثوند، محبوبه (1382)، هنر گره‌چینی در معماری، انتشارات تکوک زرین، تهران.
پایگاه میراث فرهنگی ماسوله (1386)، کتاب ماسوله، نشر فرهنگ ایلیا، رشت.
پندی، کیوان (1388)، ماسوله نگین ایران زمین، انتشارات طاعتی، رشت.
تهرانی، معصومه (1386)، معرفی نورگیرهای گره‌چینی در معماری سنتی ایران، فصلنامه رشد آموزش هنر، پاییز 1386، شماره 11، صص50-55.
تمدن ماسوله، حمزه (1392)، پژوهش 2600ساله ماسوله مستندی بر تاریخ 1300ساله، انتشارات دهسرا، رشت.
دایی، نادر (1387)، ماسوله چشم اندازی در مه، انتشارات نخست، تهران.
رابینو ه- ل (1357)، ولایات دارالمرز ایران گیلان، ترجمه خمامی زاده جعفر، انتشارات طاعتی، رشت.
رئیس زاده، مهناز و مفید، حسین (1374)، احیای هنرهای از یاد رفته، انتشارات مولی، تهران.
زمرشیدی، حسین (1365)، گره‌چینی در معماری اسلامی و هنرهای دستی، مرکز نشر دانشگاهی، تهران.
سامانیان، صمد (1378)، هندسه نقوش اسلامی، آموزش های فنی و حرفه ای رسمی، انتشارات موسسه فرهنگی هنری شقایق روستا، تهران.
شفایی، جواد (1380)، هنر گره سازی در معماری و درودگری، جلد دوم، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، تهران.
شعرباف، اصغر (1385)، گره و کاربندی، به اهتمام مهدی مکی نژاد، انتشارات فرهنگستان هنر، تهران.
صاحب محمدیان، منصور و فرامرزی، سینا (1391)، مقایسه نظم شبه تناوبی شاه گره با ساختار شبه بلوری سیلیکون، نشریه علمی پژوهشی هنرهای زیبا- هنرهای تجسمی، دوره چهارم، شماره 50، پاییز 1391، صص 69-80.
کیانمهر، قباد و خزایی، محمد (1385)، مفاهیم و بیان عددی در هنر گره‌چینی صفوی، کتاب ماه هنر، فروردین و اردیبهشت 1385، شماره 91 و 92، صص 26-39.
مکی نژاد، مهدی (1388)، تاریخ هنر ایران در دوره اسلامی تزئینات معماری، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها(سمت)، تهران.
نجیب اغلو، گل رو (1380)، هندسه و تزئین در معماری اسلامی، ترجمه مهرداد قیومی بید هندی، انتشارات روزبه، تهران.
نوایی، کامبیز (1374)، نکاتی پیرامون نقوش اسلامی، نشریه علمی پژوهشی صفه، سال پنجم، شماره نوزده و بیست، صص 45-53.