مجسمه های گچی سلجوقی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده هنر، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد هنرهای اسلامی، دانشکده هنر، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

مجسمه‌های گچی در روند تبارشناسی و تاریخ نگاری هنر سلجوقی مهجور مانده است. این گونه کمال یافته حتی از آن روی که مصداق بارز و تجسم یافته اندیشه «تحریم شمایل نگاری» در شریعت و فقه اسلامی است؛ در احتساب ظرفیت­های هنری- صنعتی تمدن اسلامی نیز نادیده انگاشته و مورد بی­مهری واقع شده است.  با همه این تفاسیر وجود نمونه­های درخور توجه و برجای مانده مجسمه­های گچی از دوران سلجوقی، گواه آن است که هیچ عامل بازدارنده­ای نتوانسته از نضج و تکوین این هنر- صنعت زیبا و به نوعی نبوغ هنری پویا و حصارگریز ایرانی، جلوگیری کند. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی و شیوه استقرایی می­کوشد جایگاه مجسمه­های گچی در سیر تاریخی هنر سلجوقی را کاویده و با معرفی نمونه­های شاخص و روش­های تولید آن به احقاق جایگاه واقعی آن در تاریخ هنر ایران، مبادرت ورزد. همچنین با معرفی نشانه­های محلی؛ بومی و ملّی ملحوظ در مجسمه­ها و آثار گچی؛ نقبی بر ریخت و چگونگی تاثیرات پذیرفته شده از فرهنگ­های دیگر نیز بزند. مجسمه­های گچی سلجوقی شناسنامه­ای زنده از زیبایی­شناسی و پیشه­وری هنری یکی از ادوار دوران ساز تمدن ایرانی- اسلامی است.
 

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم آیت اللهی، حبیب الله (1380)، کتاب ایران (تاریخ هنر)، انتشارت الهدی، تهران.
بیهقی، ابوالفضل محمد بن حسین (1350) ، تاریخ بیهقی، به کوشش علی اکبر فیاض، نشر دانشگاه فردوسی، مشهد. حسینی، سید احمد (1374)، فقه و هنرهای تصویری و تجسمی، مجله فقه؛ کاوشی نو در فقه اسلامی، شماره چهارم و پنجم، صص ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟.
کاتلی، مارگاریتا و لوئی هامبی(1376)، تاریخ هنر ایران(8)، هنر سلجوقی و خوارزمی، ترجمة دکتر یعقوب آژند، انتشارات مولی،تهران. کامبخش فرد، سیف الله (1349)، کاوش های نیشابور و سفالگری ایران در سده پنجم و ششم هجری، انتشارات وزارت فرهنگ و هنر، تهران. محمد حسن، زکی (1956)، اطلس الفنون الزخرفیه و التصاویر الاسلامیه، مطبعه جامعه القاهره، مصر.
موسوی خامنه، زهرا(1386)، تاریخ هنر ایران در دوره اسلامی :مجسمه سازی (برگرفته از صنایع دستی)، چاپ اول انتشارات سمت، تهران. Arnold, Thomas. W (non date), Painting in islam, a study of the place of pictorial art in muslim culture, oxford university press, London.
Charlston, Robert. J (1971), world ceramics, an illustrated history, edited by paul Hamlyn [press], London.
Esin, a. til (1971), Exhibition gallery of 2500 years of Persian art, by, freer gallery of art, Smithsonian institiution Washington, dc. caramond/ pride mark press, inc, Baltimore, Maryland.
Huyghe, rene (non date), La art, et L home, ouvrage en 3 volume publie, librrairie larouse , paris chapitre vII, lamaturation des arts a slatiques Piotrovsky.
B mikhaeil & john vrieze (2000), Earthly beauty heavenly art, art of islam (general editor), denieuwekerk amesterdamlud hamphries publishers. Riefstahl, Rudolf, M. (1931), Persian Islamic Stucco Sculpture, The Art Bulletin, Vol. 13, No. 4, pp. 439-463,.
Published by: College Art Association, Web site: Persian Islamic Stucco Sculptures.
htm http://www.louvre.fr/llv/activite/detail_parcours.jsp