کارستان هنری محمد باقر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد دانشکدۀ هنرهای تجسمی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

مهم‌ترین موضوعی که در بررسی و ارزیابی زندگی هنری محمدباقر یا آقاباقر، نقاش قرن دوازدهم هجری، مطمح‌نظر نگارنده است، اثبات زنجیرۀ پدر- فرزندی او با محمدعلی بیک نقاش‌باشی است. برای این منظور، اسناد و مدارک موجود، به‌ویژه بعضی از آثار خود محمدباقر که در ساری اجرا شده است، ارزیابی و تحلیل شد. محمدباقر در بعضی از آثار خود به بازنمایی و بازسازی برخی از آثار جدش، علی‌قلی بیک جبادار، پرداخته است. از جملگی این اسناد و شواهد بر می‌آید که وی فرزند محمد علی بیک نقاشباشی بود که در نزد علی اشرف (نقاش قرن دوازهم هجری و شاگرد محمد علی بیک نقاشباشی)، به فراگیری نقاشی لاکی و تذهیب و غیره می پردازد و سپس همراه هم‌دوره‌ای‌های خود، محمدصادق و محمدهادی، نزد میرزا مهدی‌خان استرآبادی، منشی و مورخ نادرشاه، تقرب می‌جوید و بعدها همراه دوستانش به دربار کریم‌خان زند راه پیدا می‌کند و در پروژه‌های هنری دربار مشارکت می‌جوید و چندی بعد وارد دربار قاجار می‌شود. گفتنی است که در نیل به نتایج منطقی در این مقاله، از روش استقرایی و با امعان‌نظر به فرایند توصیف، ارزیابی و تحلیل و فرایند کلی نقادی علمی استفاده شده است.

کلیدواژه‌ها


آتابای، بدری (1353)، فهرست مرقعات کتابخانه سلطنتی، تهران.
آدامووا (1386)، نگاره‌های ایرانی گنجینه ارمیتاژ، ترجمة زهره فیضی، فرهنگستان هنر، تهران.
آذربیگدلی (1378)، آتشکدة آذر، به اهتمام هاشم محدث، امیرکبیر، تهران.
ابوالحسن مستوفی غفاری (1369)، گلشن مراد، به کوشش غلامرضا طباطبایی مجد، زرین، تهران.
ادیب برومند، عبدالعلی (1357)، قلمدان سازی، امیرکبیر، تهران.
اعتمادالسلطنه (1367)، تاریخ منتظم ناصری، تصحیح محمد اسماعیل رضوانی، جلد 3، دنیای کتاب، تهران.
بنجامین، آرتور (1363)، ایران و ایرانیان، ترجمه حسین کردبچه، جاودان، تهران.
خلیلی، ناصر (1386)، کارهای لاکی، ترجمه سودابه رفیعی سخایی، کارنگ، تهران.
رابینسن (1379)، اوج‌های درخشان هنر ایران، ترجمه رویین پاکباز، آگه، تهران.
رستم الحکماء، محمدآصف (1352)، رستم التواریخ، چاپ محمد مشیری، امیرکبیر، تهران.
سودآور، ابوالعلاء (1380)، هنر دربارهای ایران، ترجمة ناهید محمد شمیرانی، کارنگ، تهران.
 شهدادی، هرمز (1384)، گل و مرغ، کتاب خورشید تهران.
کریم زاده تبریزی، محمد علی (1369)، آثار و احوال نقاشان قدیم ایران، جلد 2، لندن؛ 1370، جلد 3؛ جلد 1،1376.
نامی، محمد صادق (1363)، تاریخ گیتی گشا، چاپ سعید نفیسی، تهران.
هنرفر، لطف الله (1344)، گنجینة آثار تاریخی اصفهان، ثقفی، اصفهان.
Diba, L(1989), Persian Painting in eighteenth century, Muqarnas, No. 6, pp. 147-160.
Loukonine and Ivanov(1996), Persian Lost Treasure, Sirrocco, USA and UK.
Robinson, B(1967), Alacquer mirror-case of 1859, Iran, No. 5, pp. 1-6
Texier, Ch(1842), Description de l’Armenie, La Perse, et la Mesopotamie, Paris.