بازخوانی نقاشی سقاخانه از منظر هرمنوتیک گادامر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد صنایع دستی دانشگاه هنر

2 تربیت مدرس

چکیده

جنبش سقاخانه ازجمله مهم‌ترین جنبش‌های هنری ایران بوده است که هنرمندان آن با رویکردی ملی به‌‌خلق اثر پرداخته‌اند. این تحقیق که باهدف مطالعه نقاشی سقاخانه با بهره‌‌گیری از مفاهیم هرمنوتیک گادامر انجام پذیرفته، با رویکردی توصیفی-‌‌‌‌تحلیلی و گردآوری اطلاعات بهشیوه کتابخانهای، به این پرسش پاسخ‌داده‌است که نحوه خلق آثار هنرمندان این جنبش، تا چه میزان با مفاهیم هرمنوتیک گادامر، مرتبط و قابل‌شرح است. انتظار می‌رود مفاهیم هرمنوتیک گادامر به‌دلیل قرابت با بسترهای شکل‌گیری و خلق آثار نقاشی سقاخانه، زمینه مناسبی برای بازخوانی این جنبش فراهم نماید.
گادامر معتقد است هنگامی‌که مفسر با متنی قدیمی روبروست، آن را به‌زمان معاصر خود منتقل می‌کند و با آن به‌‌گفتگو می‌نشیند. نقاشان سقاخانه نیز، متون قدیمی؛ یعنی عناصر و نقش‌مایه‌های سنتی را که متعلق به گذشته بوده‌اند، به دوره معاصر خود منتقل کرده و از آن درجهت اهداف خود بهره برده‌اند. گادامر اعتقاد دارد دراین‌میان مفسر، پیش‌داوری‌های خود یعنی برداشت‌هایی که متناسب با دوره‌ی خودش است را در روند تفسیر دخالت می‌دهد. نقاش سقاخانه نیز، این نقش‌مایه‌ها را با زبانی ملی و براساس رویکردهای زمان خود به‌کار گرفته است. این نقوش دارای زبانی مشترک هستند که ریشه در سنت‌های ایرانی دارند. در این میان، شرایط تاریخی و اجتماعی ایران در زمان خلق آثار هنرمندان این جنبش، به‌عنوان بافت و زمینه نیز تأثیرگذار بوده است.

کلیدواژه‌ها


آریان‌پور، ا.ح (1354)، جامعهشناسی هنر، نشر انجمن کتاب دانشجویان، تهران.
 احمدی، بابک (1375)، حقیقت و زیبایی: درسهای فلسفهی هنر، چاپ دوم، نشر مرکز، تهران.
احمدی، بابک (1378)، آفرینش و آزادی: جستارهای هرمنوتیک و زیباییشناسی، چاپ دوم، نشر مرکز، تهران.
احمدی، بابک (1380)، ساختار و تأویل متن، چاپ پنجم، نشر مرکز، تهران.
احمدی، بابک (1380)، ساختار و هرمنوتیک، نشر گام نو، تهران.
افشارمهاجر، کامران (1384)، هنرمند ایرانی و مدرنیسم، نشر دانشگاه تهران، تهران.
اعتمادی، احسان (1377)، «سقاخانه»، هنرهای تجسمی، شماره سوم، صص 40-29.
امامی، کریم (1356)، سقاخانه (بروشور نمایشگاه)، موزه هنرهای معاصر، تهران.
پاکباز، رویین (1378)، دایرهالمعارف هنر، نشر فرهنگ معاصر، تهران.
پاکباز، رویین (1389)، نقاشی ایرانی از دیرباز تا امروز، چاپ نهم، نشر زرین و سیمین، تهران.
پالمر، ریچارد ا (1387)، علم هرمنوتیک: نظریهی تأویل در فلسفههای شلایر ماخر، دیلتای، هایدگر و گادامر، ترجمه‌ی محمدسعید حنایی‌کاشانی، چاپ چهارم، نشر هرمس، تهران.
پولاک، یاکوب (1368)، سفرنامه پولاک: ایران و ایرانیان، ترجمه کیکاووس جهانداری، نشر خوارزمی، تهران.
جنسن، چارلز (1384)، تجزیه و تحلیل آثار هنرهای تجسمی، ترجمه‌ی بتی آواکیان، نشر سمت، تهران.
دهخدا، علی‌اکبر(1377)، لغت‌نامه دهخدا، چاپ دوم، نشر موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، تهران.
دیولافوا، مادام ژان (1376)، ایران کلده و شوش، ترجمه و نگارش محمد فره‌وشی، نشر دانشگاه تهران، تهران.
رید، هربرت (1384)، معنی هنر، ترجمه نجف دریابندری، نشر علمی و فرهنگی، تهران.
عابددوست، حسین و کاظم‌پور، زیبا (1389)، «جامعه‌شناختی مکتب نقاشی سقاخانه‌ای»، کتاب ماه هنر، شماره 144، صص57-48.
گادامر، هانس‌گئورگ (1382)، آغاز فلسفه، ترجمه‌ی عزت‌الله فولادوند ، نشر هرمس، تهران.
ماحوزی، مهدی (1377)، اسب در ادبیات فارسی و فرهنگ ایرانی، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، شماره تابستان و پاییز، صص 235-209.
مددپور، محمد (1388)، آشنایی با آرای متفکران درباره هنر: متفکران جدید مدرن و پست‌مدرن، چاپ دوم، نشر سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، سوره مهر، تهران.
میرخندان، حمید (1391)، «بررسی انتقادی مبانی فلسفی هرمنوتیک گادامر»، معرفت فرهنگی اجتماعی، سال سوم، شماره چهارم، صص85-68.
نصری، عبدالله (1381)، راز متن: هرمنوتیک، قرائت‌پذیری متن و منطق فهم دین، نشر آفتاب توسعه، تهران.
نیچه، فریدریش و دیگران (1379)، ‏هرمنوتیک مدرن: گزینه‌ی جستارها، ترجمه بابک احمدی و دیگران، چاپ دوم، نشر مرکز، تهران.
واینسهایمر، جوئل (1381)، هرمنوتیک فلسفی و نظریه‌ی ادبی، ترجمه‌ی مسعود علیا، نشر ققنوس، تهران.
 
Emami, Karim (1971), Modern Persian Artists, in Yarshater, Ehsan.
The SHAHNAMA of shah Tahmasp (2014), the Metropolitan Museum of Art, New York.
www.asriran.com
www.citytomb.com