مفهوم زیبایی و مبانی زیبایی‌شناسی در قرآن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیات علمی دانشگاه تهران

چکیده

در این مقاله که بخشی از یک تحقیق بلند در باب زیبایی‌شناسی در متون اسلامی (اعم از قرآن، روایات و حکمت اسلامی) و نیز تبیین اصطلاح Kalon در فلسفه یونانی است، به بررسی مفهوم زیبا (حُسن) و معانی آن در قرآن کریم پرداخته شده است.
مفهوم زیبایی که در رساله هیپیاسِ بزرگ افلاطون، بسیار دشوار می‌نمایاند و اصولاً این رساله با جمله «زیبا دشوار است» آغاز می‌شود، سرگذشت بسیار بلندی از فیثاغورث تا هیدگر دارد. در اندیشه اسلامی نیز این اصطلاحِ به ظاهر بیٌن و روشن و ‌البته متضلٌع و چندوجهی، در دو حوزه قرآن و روایات و نیز حکمت و اندیشه اسلامی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
این مقاله با محوریت قرآن به تبیین مفهوم زیبایی و زیبایی‌شناسی در این کتاب آسمانی (که مصدر و منشأ جعل و وضع معانی در تمدن اسلامی است) پرداخته و سعی نموده است به دو سؤال بنیادی پاسخ دهد: قرآن زیبایی را امری معقول می‌داند یا محسوس؟ آن را کیفیتی در ادراک می‌داند یا اجتماع عناصری کمّی در اعیان؟
روش تحقیق مقاله تحلیلی ـ تفسیری بوده و مهمترین دغدغه آن پاسخ به سؤالات فوق است؛ سؤالاتی که در متن تحقیق بر پایه آیاتی از قرآن پاسخ‌هایی روشن و بیٌن یافته‌اند.

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم، نشر حُسن‌افرا، 1392.
الحنبلی، ابن رجب (1422هـ / 2001م )، جامع العلوم والحکم، مؤسسة الرساله، بیروت.
الفخر رازی، الامام( بی‌تا)، التفسیر الکبیر(مفتاح الغیب)، الطبعةالثالثة، المطبعة البهیه المصریّة، القاهره.
حافظ شیرازی، خواجه محمد(1391)، دیوان حافظ، نشر سروش، تهران.
راغب اصفهانی(1416ق)، ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن، مؤسسه تحقیقات و نشر معارف اهل البیت(ع)، قم.
سیوطی، جلال‌الدین(1404ق)، الدر المنثور فى تفسیر المأثور، کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى، قم.
طبرسی، فضل بن حسن(1415ق)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مؤسسة الاعلمی، بیروت  
طبرسی، فضل بن حسن(1379 ه.ش)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تصحیح و تحقیق و تعلیق: سید هاشم رسولی محلاتی؛ سیدفضل الله یزدی طباطبایی، دار المعرفة للطباعة و النشر، قم.
طباطبایی، علامه (1374)، تفسیر المیزان، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
مکارم شیرازی، ناصر(1379ش)، الامثل فی تفسیر کتاب الله المنزل، نشر مدرسه الامام علی بن ابیطالب، قم.