بررسی تطبیقی نقش مایه فرشته در سنگ قبور آرامگاه ارامنه و تخت فولاد اصفهان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 آرشیتکت و مدرس دانشگاه

2 ذبیر

3 استادیار دانشکده هنردانشگاه تربیت مدرس

چکیده

تاثیر متقابل هنر مسیحیت و هنر دوران اسلامی در ایران، با گسیل ارامنه جلفای قدیم به جلفای نو در اصفهان در دوران صفویه رنگ و بویی تازه به خود گرفت و یکی از نمود ها و تجلی این اثرگذاری های متقابل، حجاری بر روی سنگ قبور می باشد. از جمله تصاویر مشترک منقوش در دو قبرستان تخت فولاد و ارامنه اصفهان ، نقش مایه فرشته است.
در این پژوهش سعی شده تا علاوه بر برداشت اسنادی، با تصویر برداری میدانی تقریبا 50 سنگ قبر دارای نقش فرشته، به روش توصیفی- تحلیلی، شناخت و معناشناسی این نقش مایه، امکان پذیر و وجوه تشابه و تفارق آن در دو گورستان بررسی گردد.
نقشمایه فرشته در تخت فولاد )علاوه بر ناثیر پذیری از هنر ایران باستان و دوران اسلامی(، بیشتر متاثر از دوران رنسانس بوده ولی تصاویر فرشته در قبرستان ارامنه بیشتر متاثر از هنر بیزانس بوده است. علی رغم مشترکاتی همچون جنسیت، تعداد بالها و... در به تصویر کشیدن نقش مایه فرشته در دو قبرستان، نمودی واضح مبنی بر تاثیر ارامنه بر هنرمندان حجار تخت فولاد مشاهده نگردید. ولی نقوش اسلیمی و ختایی در همنشینی با نقش مایه فرشته را می توان از نمود های تاثیر متقابل فرهنگ ایرانی-اسلامی و ارامنه- مسیحی در نظر گرفت.

کلیدواژه‌ها


 اصفهانی، احمدبن عبدالله ابونعیم (1377)، ذکر الاخبار اصبهان، مترجم: نورالله کسرایی، سروش، تهران.
 اکبری، رضا و محمودی، محمد هادی (1391)، فرشته­شناسی در اندیشه ملاصدرا، اندیشه نوین دینی، شماره30، صص 37-50.
 بابائیان، آنی(1386)، هنرهای جلفای نو، نشریه پیمان، شماره40، صص 168-183.
 خزعلی، مرضیه(1387)، بررسی ماهیت فرشتگان از دیدگاه ادیان الاهی، فصلنامه اندیشه نوین دینی، شماره 12، صص 153-184.
 دادور، ابوالقاسم و منصوری، الهام(1385)، اسطوره و نمادهای ایران و هند عهد باستان، کلهر، تهران.
 شاهمندی، اکبر(1392)، بررسی و مقایسه نطبیقی طشت آبهای قبور آرامگاه های تخت فولاد و ارامنه اصفهان، هنرهای زیبا-هنرهای تجسمی، دوره 18، شماره 1، صص 33-44.
شاهمندی، اکبر و شهیدانی، شهاب (1392)، نقش­های ماندگار، سیری در آرایه های قبور ارامنه ایران، مولف، اصفهان.
 شایگان، داریوش و ارجمند، جمشید (1382)، آیین هندو و عرفان اسلامی(بر اساس مجمع البحرین داراشکوه)، پژوهش فرزان روز، تهران.
 صفی خانی، نینا؛ احمدپناه، سید ابوتراب و خدادادی، علی (1393)، نشانه شناسی نقوش سنگ قبور قبرستان تخت فولاد اصفهان، هنرهای زیبا-هنرهای تجسمی، شماره 4، دوره 19، صص 67-80.
 قوکاسیان، هراند (1353)، هنر و فرهنگ ارامنه ایران در زمان قدیم، مجله ارمغان، دوره 42، شماره5، صص 348-351.
 کامرانی، بهنام (1385)، تبارشناسی فرشته در نقاشی ایران،کتاب ماه هنر، شماره 95 و 96، صص 52-65.
 کتاب مقدس، بی تا، انجمن کتاب مقدس ایران.
 کوپر، جی سی(1379)، فرهنگ مصور نمادهای سنتی، ترجمه ملیحه کرباسیان، نشرفرشاد، تهران.
 میردامادی، سید عبدالمجید (1378)، مسیحیت در ایران، نامه فرهنگ، شماره 32 و 33، صص 246-257.
 یاحقی، محمد جعفر (1386)، فرهنگ اساطیر و داستان واره ها در ادبیات فارسی، فرهنگ معاصر، تهران.