خوانش انتزاعی مردان و خوانش انضمامی زنان مطالعه کانونی گروه‌های مخاطبان از برخی عکس های ایرانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه پژوهش هنر، دانشکده علوم نظری و مطالعات عالی هنر، دانشگاه هنر، تهران، ایران.

2 استادیار‌ ‌دانشکده علوم نظری و مطالعات عالی هنر، دانشگاه هنر، تهران، ایران

3 مدیرگزوه عکاسی، دانشکده هنرهای تجسمی، دانشگاه هنر تهران، ایران.

چکیده

ادراک مخاطب از اثر، اوج کنش ارتباطی مخاطب در سیستم هنر است که طی آن مخاطب با ارزیابی اثر، به فهم آن نائل می­شود. مخاطب در کوشش برای ساختن مفهومی منسجم از اثر، عناصری از اثر را انتخاب می­کند و در کل‌هایی منسجم مانند ارائه­ی روایت از اثر، سازمان می­دهد. پیش­فرض­های ادراک که محصول تجربه­ی زیسته و مشخصه­های اجتماعی مانند جنسیت و تحصیلات هستند؛ چارچوبی پدید می­آورند که مطالب بعدی در آن تفسیر می‌شوند. براین اساس، فرضیه­ی پژوهش این است که در خوانش جنسیتی عکس مردان رویکرد انتزاعی و زنان رویکرد انضمامی دارند؛ در این مقاله با تفکیک نظری خوانش انتزاعی/ انضمامی و در سطحی فراتر شناخت تفسیری/ تأویلی، به مطالعه­ی مواجهه­ی مخاطبان با چهار عکس­ ایرانی پرداخته شد. روش پژوهش کیفی است و با استفاده از مصاحبه­ی کانونی، به بررسی و دسته­بندی خوانش­ها پرداخته شد. براساس یافته­های پژوهش، خوانش مخاطبان را می­توان به تفسیرهای انتزاعی مردان و تأویل­های انضمامی زنان تقسیم کرد و اینکه زنان در خوانش، بیشتر از مردان از ترکیب تأویل و تفسیر استفاده می­کنند. اگرچه مخاطبان، در سطوح مختلف تحصیلی نیز تفاوت داشتند. به عبارتی مردان و زنان با تحصیلات پایین رویکردهای تاویلی بیشتری داشتند و برخی زنان با تحصیلات بالا نیز گاهی رویکردهای تفسیری را در پیش می­گرفتند.
 
 

کلیدواژه‌ها


اباذری، یوسف (1377)، خرَد جامعه­شناسی، طرح­نو، تهران.
احمدی، بابک (1383)، حقیقت و زیبایی، نشرمرکز، تهران.
بارت، رولان (1391)، پیام عکس، ترجمه راز گلستانی، نشر مرکز، تهران.
بیت، دیوید (1394)، نگاهی به مفاهیم بنیادی عکاسی، ترجمه شیرین حکمی، انتشارات کتاب­پرگار، تهران.
چلبی، مسعود (1384)، جامعه­شناسی نظم، نشرنی، تهران.
ریخته­گران، محمدرضا (1387)، هنر، زیبایی، تفکر: تأملی در مبانی نظری هنر، نشر­ساقی، تهران.
شاهرودی، افشین (1389-1390)، دلتنگی­ها را نهایتی نیست، مجله عکاسی خلاق، جلد هفتم، شماره 25 و 26، صص40-34.
فریدلند، سینتیا (1383)، اما آیا این هنر است؟، ترجمه کامران سپهران، نشرمرکز، تهران.
فلیک، اووه (1393)، درآمدی بر تحقیق کیفی، ترجمه­ی هادی جلیلی، نشرنی، تهران.
مریدی، محمدرضا و ­تقی­زادگان، معصومه (1388)، کارهنر؛ بررسی جامعه شناختی عناصر ساختاری سیستم هنر، انتشارات حوزه هنری خراسان رضوی، مشهد.