گذار از مدل فرمان بر به فرمان ده در رخ نگاره های سدۀ نوزدهم میلادی فرانسه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه هنرهای تصویری، دانشکدۀ هنرهای تجسّمی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 گروه مطالعات انگلیسی، دانشگاه پاریس 7، پاریس، فرانسه

چکیده

در فرانسه­ ی سده­ ی نوزدهم میلادی، افراد برخاسته از طبقه­ ی متوسّط که خواهان نسخه برداری از شیوه­ ی زندگی اشراف بودند، رابطه­ ی سنّتی هنرمند با مدل را دچار دگرگونی ساخته و با استخدام رخ نگاران، به مدل های جدید ایشان بدل  شدند؛ مدل هایی فرمان ده و نه فرمان بر. با این حال، واژه ­نامگان فرانسوی منتشره در این دوره، «مدل» را با همان تعریف قدیمی، مبتنی بر فرمان بردار بودنش، توصیف  کرده اند. در متون عکّاسی منتشره در همین سده نیز، شاهد استفاده از واژه­ ی مدل هستیم؛ امّا این بار برای یاد کردن از «مشتری»های عکاس­خانه ها. در این نوشتار منتج از یک پژوهش بنیادی نظری، تلاش شده تا با آزمودن فرضیّه هایی چند برای یافتن دلیل چنین رویکردی، تعریفی جدید برای مدل، متناسب با جایگاهش در عکّاسی، ارائه شود. بر اساس اسناد بررسی شده، در فرآیند ثبت عکس، تعامل میان عکّاس و مدل، منجر به کسب نتیجه­ ای مطلوب تر نسبت به عمل هر یک از طرفین به تنهایی می شود: بدین معنی که ابتدا رخ نگار مدل را در گرفتن حالت مورد نظر هدایت، و سپس مدل به واسطه­ ی هوشمندی اش، حالت اکتسابی را به حسّی مناسب آراسته و توفیق اثر نهایی را بیش از پیش تضمین می کند.  

کلیدواژه‌ها


انوری، حسن (۱۳۸۲)، فرهنگ فشرده­ی سخن، تلخیص از فرهنگ بزرگ سخن؛ گازرانی، منیژه (ویراستار تلخیص)، جلد دوم، چاپ اوّل، سخن، تهران.
صدری افشار، غلامحسین؛ حکمی، نسرین و حکمی، نسترن (۱۳۸٩)، فرهنگ فارسی دو جلدی، جلد دوم، چاپ دوم (چاپ اوّل: ۱۳۸۸)، فرهنگ معاصر، تهران.
عمید، حسن (۱۳۹۰)،فرهنگ فارسی؛ قربان زاده، فرهاد (سرپرست تألیف و ویرایش)، جلد دوم، چاپ دوم (چاپ اوّل: ۱۳۸۹)، اشجع.
معین، محمّد، تهران.
عمید، حسن (۱۳۸۶)، فرهنگ فارسی معین (یک جلدی)، فرهنگ نما، کتاب  آزاد، تهران.
عمید، حسن (۱۳۸۷)، فرهنگ فارسی؛ گروه پژوهش و واژه نامه نویسی کتاب پارسه (تلخیص)، چاپ اوّل، شرکت مطالعات و نشر کتاب پارسه، تهران.
Aristote (1858[ca. 335 B.C.]), Poétique; Barthelemy Saint-Hilaire, Jules (Traducteur), Ladrange, A. Durand, Paris.
Blanquart-Évrard, Louis-Désiré (1851), Traité de Photographie sur Papier, Paris, Roret.
Camus, Renaud (1995), Éloge Moral du Paraître, Bin-Palma, Sables.
Centre National de la Recherche Scientifique (CNRS), Institut National de la Langue Française Nancy, Le Trésor de la Langue Française Informatisé, http://atilf.atilf.fr/.
Chevalier, Charles (1re partie); Roman, G.; Cuvelier; Dufaur; Laborde; Chevalier, Arthur, etc. (2e partie). (1854), Éloge de Daguerre, Paris, C. Chevalier.
Disdéri, André-Adolphe-Eugène. ??????????
?????????????(1862), L’Art de la Photographie, Paris, Chez l’Auteur.
????????????(1855), Renseignements Photographiques. Indispensables à Tous, Paris, Chez l’Auteur.
Énault, Louis( ????), Les Boulevards, in Dumas, Alexandre; Gautier, Théophile; Houssaye, Arsène; Musset, Paul de; Énault, Louis & Fayl du (texte); Lami, Eugène; Gavarni & Rouargue (illustrations). (1856), Paris et les Parisiens au XIXe siècle. Mœurs, Arts et Monuments, Paris, Morizot.
Fournel, Victor (1858), Ce que l’On Voit dans les Rues de Paris, Adolphe Delahays, Paris.
Girardin, Delphine de, née GAY (1856), Lettre XVII, 9 Novembre 1844: Le premier devoir d’une femme, c’est d’être jolie, in Lettres Parisiennes, T. III, Paris, Librairie Nouvelle.
Goffman, Erving (2009 [1973]), La Mise en Scène de la Vie Quotidienne. 1. La Présentation de Soi; Accardo, Alain (Traducteur de l’anglais du titre original The Presentation of Self in Everyday Life), Minuit, Paris.
Herling, A (1855), Traité de Photographie sur Collodion Sec, Chez l’Auteur, Paris.  
Institut de France (1835), Dictionnaire de l’Académie Française, T. I & II, 6édition, Firmin Didot Frères, Paris.
Institut National de la Langue Française (CNRS). (1985), Trésor de la Langue Française. Dictionnaire de la Langue du XIXe et du XXe siècle, T. XI, Gallimard, Paris.
Kleffel, L.-G (1861), Manuel de Photographie Pratique. Guide Complet pour l’Exercice de cet Art, 2e édition [1re édition française], Auguste Schnée, Paris, Bruxelles, Leiber.
La Blanchère, Henri de (1860), L’Art du Photographe. Comprenant les Procédés sur Papier et sur Glace Négatifs et Positifs, 2e édition [1ère édition 1859], Aymot, Paris.
Larousse, Pierre (1874), Grand Dictionnaire Universel du XIXe Siècle. Français, Historique, Géographique, Mythologique, Bibliographique, Littéraire, Artistique, Scientifique, etc., T. XI, 1re Partie, Administration du Grand Dictionnaire Universel, Paris.
Littré, Émile. ????
?????????(1873), Dictionnaire de la Langue Française, T. I, Hachette et Cie, Paris.
????????????(1874), Dictionnaire de la Langue Française, T. III, Hachette et Cie, Paris.
Monckhoven, Désiré van (1855), Traité de Photographie sur Collodion, Londres, A. Gaudin et Frère, Paris.
Monnier, Henri (Henry) (1841), Physiologie du Bourgeois, Aubert et Cie, Lavigne, Paris.
Pommier, Édouard (1998), Théories du Portrait, De la Renaissance aux Lumières, Gallimard, Paris.
Rey, Alain (Dir.) (1992), Le Robert. Dictionnaire Historique de la Langue Française, T. II, Dictionnaire Le Robert, Paris.
Richelet, Pierre (1759), Dictionnaire de la Langue Françoise, Ancienne et Moderne, Nouvelle édition, T. II, Pierre Bruyset-Ponthus, Lyon.
Robert, Paul (2012), Le Petit Robert 2012, Le Robert, Paris.
Valicourt, Edmond de (1851), Nouveau Manuel Complet de Photographie sur Métal, sur Papier et sur Verre, Roret, Paris.
Watelet, Claude-Henri & Levesque, Pierre-Charles (1792), Dictionnaire des Arts de Peinture, Sculpture et Gravure, T. III, L. F. Prault, Paris.