نیازشناسی طراحی برای افراد توانیاب جسمی و حرکتی در پارک های عمومی شهر تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی گروه طراحی‌صنعتی، دانشکدۀ هنرهای کاربردی، دانشگاه هنر، تهران، ایران

2 کارشناس ارشد طراحی صنعتی، گروه طراحی صنعتی، دانشکده هنرهای کاربردی، دانشگاه هنر، تهران، ایران

چکیده

از جمله لازمه‌های توسعه پایدار جامعه، طراحی فراگیر شهرها به منظور دسترسی و استفاده مطلوب‌تر و بهینه‌تر بیشترین گروه‌های اجتماعی از فضاها و عناصر عمومی شهر، نظیر پارک‌های شهری است. برمبنای مطالعات میدانی و قیاس وضعیت موجود فضاها و امکانات شهری تهران با شهرهای برتر دنیا از منظر طراحی فراگیر، خلاهای بسیاری در این زمینه قابل ردیابی است؛ این پژوهش با تمرکز بر توانیابان جسمی و حرکتی، تلاشی است در راستای استخراج و مستندسازی بخشی از مهم‌ترین نیازها و مشکلات آنان در پارک‌های شهری؛ به منظور تحقق این هدف، نگارندگان از رویکرد طراحی مشارکتی و ابزارهای مطالعات میدانی نظیر مشاهده، مصاحبه عمیق، پرسشنامه و شبیه­سازی رفتاری استفاده نمودند. نتایج این مطالعه پس از تحلیل استقرایی محتوای اطلاعاتِ میدانیِ جمع‌آوری شده، درقالب یک نمودار مفهومی ارائه شده است. این مدل مفهومی که بیانگر چهار دسته عمده مشکلات و نیازهای روحی-روانی، مسیریابی، دسترسی و استفاده است، بیانگر شکافی بزرگ بین نیازهای توانیابان جسمی و حرکتی با وضعیت موجود فضاها و امکانات پارک‌های شهری است. استفاده از تمهیدات طراحانه با تمرکز بر حل مشکلات شناسایی شده در این مطالعه، می­تواند فضاهای پارکی شهر تهران را برای توانیابان جسمی-حرکتی قابل دسترس‌تر و از نظر استفاده بهینه‌تر، مطلوب‌تر و در یک کلام «فراگیر» سازد.

کلیدواژه‌ها


حیدری پور، مونا؛ مشهدی، علی و اصغری نکاح، سید محسن(1392)، رابطه هوش هیجانی، کیفیت زندگی و ویژگی‌های شخصیتی با سلامت روان در افراد با معلولیت جسمی حرکتی، انتشارات توانبخشی، تهران.
 دواتگران، کیوان(1393، 19 آبان)، 11 درصد جمعیت کشور دارای درجاتی از معلولیت هستند؛ بازیابی شده از www.isna.ir/news/93081909011.
زاهدی اصل، محمد (1389)، رفاه اجتماعی، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی، تهران.
عصار، علیرضا (1377)، خانواده و ضرورت توجه به اوقات فراغت، ماهنامه پیوند، شماره 225، ص30.
کارمونا، متیو؛ هیت، تیم؛ اک، تنر و تیسدل، استیون (1391)، فضاهای عمومی در مکان­های شهری، ترجمه فریبا قرایی، مهشید شکوهی، زهرا اهری و اسماعیل صالحی، انتشارات دانشگاه هنر، تهران.
مرتضایی، سید رضا و اصل فلاح، مهدی(1392)، بنیان­های طراحی در زیباسازی شهری، انتشارات سازمان زیباسازی شهر تهران، تهران.
منصوری، محمد (1376)، قوانین و مقرارت سازمان بهزیستی کشور، انتشارات سازمان بهزیستی، تهران.
 
Floyd, M. F; R.D Bixler & W.E Hammitt (2002), Environmental Socialization- Quantitative Tests of the Childhood Play Hypothesis, Environment and Behavior (Sage Publications),  34, pp.795-818.
 
Frayling, Christopher (1993), Research in Art and Design, Royal College of Arts Research Papers, Volume 1, Number 1, pp.1-5.
Herwig, Oliver (2008), Universal Design: Solutions for a barrier-free living, Birkhauser Pub., Basel.
Mace, Roland L; Geraeme Hardie & Jaine Place (1991), Accessible Environments: Toward Universal Design, Van Nostrand Reinhold, New York.
Steinfeld, Edward & Maise, Jordana (2012), Universal Design: Creating Inclusive Environments, Wiley Pub., New Jersey.
Story, Molly Folette; Mueller, James L & Mace Roland L (1998), The Universal Design file: Designing for people of all ages and abilities, NC State University, North Carolina.
World Health Organization (2011), WORLD REPORT ON DISABILITY; Retrieved from www.who.int/disabilities/world_report/2011/report/en/.