تبیین جایگاه اجتماعی هنرمندان عصر صفوی بر اساس آرا آرنولد هاوزر

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهش هنر، دانشکده هنر، دانشگاه الزهرا،تهران،ایران

2 دانشکده هنر- دانشگاه الزهرا(س)- ونک- تهران

چکیده

نگارش تاریخ هنر بر مبنای معرفی هنرمندان در دوره صفوی، نشانگر آنست که موقعیت هنرمندان کتاب‌آرای در مقایسه با ادوار پیشین تغییر کرده است. آرنولد هاوزر از جامعه شناسان هنری معتقد است، که تعالی اجتماعی هنرمند هنگامی رخ می‌دهد که وی به استعداد ذاتی خویش آگاه باشد و از کارگر ماهر(مقلد از استاد) گذر کند. نقاشان در طول تاریخ ‌هنراسلامی همواره به عنوان صنعتگر ماهر هنرنمایی کرده‌اند، در اینجا مفروض است که در دوره صفوی در هیأت و مقام هنرمند، جلوه‌گر شده‌اند. این نوشتار با استناد به نظریات هاوزر، در پی استخراج مؤلفه‌های مؤثر بر جایگاه هنرمندان نقاش از منابع‌ مکتوب این‌دوره است تا بر مبنای آن مؤلفه‌ها به این سوال پاسخ دهدکه آیا نقاشان عصر صفوی از فردی به عنوان صنعتگرماهر به جایگاه هنرمندی دست یافته‌اند یا خیر؟
این پژوهش با روش تاریخی تحلیلی، در زمره تحقیقات توسعه‌ای قرار می‌گیرد که با استناد به منابع تاریخی و کتابخانه‌ای انجام شده-است. بر اساس نتایج به‌دست آمده، مواردی که هاوزر در شکل‌گیری و تغییر وضعیت هنرمند موثر می‌داند را به طورکلی می‌توان با جامعه صفوی انطباق داد. هنرمندان دوره ‌صفوی از استعداد و نبوغ ذاتی خویش آگاه بودند و این خودآگاهی، اعتبار، احترام، شهرت و ثروت را برای آنان به ارمغان می‌آورد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. آژند، یعقوب(ɑ1384)، سیمای سلطان محمد نقاش، فرهنگستان هنر، تهران.
  2. آژند، یعقوب (b1384)، رضا، آقارضا، رضا عباسی سه اسم و رقم در قالب یک قلم، نشریه هنرهای زیبا، شماره 21، 77-86.
  3. اسپنانی، غلامرضا (1393)، بررسی تأثیرات عوامل اجتماعی دوران صفوی بر آثار نقاشی سیاوش بیک گرجی از نظر رویکردآرنولد هاوزر، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه هنر اصفهان، دانشکده هنرهای تجسمی و کاربردی.
  4. اسکاچپول، تدا(1388)، بینش و روش در جامعه شناسی تاریخی، مترجم سید هاشم آقاجری، انتشارات نگاه،تهران.
  5. ترکمان، اسکندر بیگ(1390)، تاریخ عالم آرای عباسی، به کوشش فرید مرادی، جلداول، انتشارات نگاه، تهران.
    1. دانش‌پژوه، محمدتقی(1349)، قانون الصور، نشریه هنرو مردم، شماره90، 11-20.
    2. رامین، علی(1392)، نظریه های فلسفی و جامعه شناختی در هنر، نشرنی،تهران.
  6. سمائی دستجردی، معصومه( ɑ 1395)، تبیین موقعیت ناهمگون هنرمندان و صنعتگران در جامعه عصر تیموریان، مجله پژوهش های تاریخی ایران و اسلام، شماره18،111- 134.
  7. سمائی دستجردی، معصومه (b 1395)، بررسی جایگاه اجتماعی هنرمندان و صنعتگران در دوره تیموریان، فصلنامه تاریخ ایران و اسلام، شماره29، 81 - 106.
10. شاردن، ژان (1336)، سیاحت نامه، مترجم محمد عباسی، جلد چهارم، امیرکبیر، تهران.
  1. عالی افندی، مصطفی(1369)، مناقب هنروران، مترجم توفیق سبحانی، سروش، تهران.
  2. فرخ‌فر، فرزانه(1390)، جایگاه هنرمندان کتاب آرای ایرانی در کارگاه های هنر توپقاپی سرای با استناد به دفاتر اهل حرف عثمانی سده دهم، دوفصلنامه هنراسلامی، شماره15، 35- 52.
  3. فکری سلجوقی هروی(1349)، ذکر برخی از خوشنویسان و هنرمندان تعلیقاتی بر دیباچه دوست محمد هروی، انجمن تاریخ و ادب - افغانستان آکادیمی، کابل.
  4. قصه خوان یزدی، قطب الدین محمد (1394)، دیباچه قطب الدین محمد قصه خوان بر مرقع شاه طهماسب، آستان قدس، مشهد.
  5. قمی، قاضی احمد(1384)، گلستان هنر، مصحح احمد سهیلی خوانساری، منوچهری، تهران.
  6. کوشا، کفایت(1388)، بخش احوال نقاشان و خطاطان از کتاب جواهر الاخبار، نامه بهارستان، دفتر15، 107- 120.
  7. میرفندرسکی،ابوالقاسم(1385)، رساله صناعیه، فتح الله مجتبائی، موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه، تهران.
  8. واله اصفهانی، محمدیوسف،(1390)، خلدبرین، به کوشش میرهاشم محدث، انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ، تهران.
  9. هاوزر، آرنولد(1377)،تاریخ اجتماعی هنر،جلد دوم، مترجم ابراهیم یونسی،خوارزمی، تهران.
20. Harrington, Austin (2004). Art and social theory: sociological arguments in aesthetics, Polity,Molden.
 
نشریه هنرهای زیبا- هنرهای تجسمی

دوره 25، شماره 2
تابستان 1399
صفحه 43-52

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار