بررسی ساختار و گونه روایی داستان بعثت پیامبر (ص) در ادبیات و نگارگری بر اساس نظریه ژپ لینت ولت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه هرمزگان

چکیده

ولت، روایت را ابزار مشترک بیان در گونه های مختلف ادبی و هنری؛ دربرگیرنده سه موقعیت: راوی، کنشگر و مخاطب می­داند. به زعم او، از تقابل میان راوی و کنشگر، دو گونه روایت همسان و غیرهمسان با زیرمجموعه­ها و الگوهای روایتی ویژه­ای شکل می­گیرد. تاکنون این نظریه تنها در آثار ادبی بررسی شده، پس مقاله حاضر، گونه­های روایی و طرح ساختاری نظریه ولت را هم­زمان در اشعار و نگاره­های داستان بعثت پیامبر مدنظر قرار می­دهد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی، نحوه گردآوری مطالب کتابخانه­ای است و اشعار عطار، ژولیده، ریلکه و نگاره­های جامع­التواریخ­، مجمع التواریخ و سیره النبی­، انتخاب شد. فرضیه پژوهش تاییدی بر گفته ولت است که روایت را مختص متون ادبی ندانسته، بلکه تحلیل هنرهای گوناگون چون نگارگری را امکان­پذیر می­­سازد. نتیجه آنکه، شعر ندای محمد، ریلکه، از نوع روایت ناهمسان، با گونه متن نگار و زاویه دید صفر است. در اشعار عطار و ژولیده نیشابوری، زاویه دید صفر و ابیات ابتدا از نوع ناهمسان و متن نگار است که در ادامه به روایت همسان کنشگر تغییر می­کند. تمامی تصاویر از نوع ناهمسان، گونه روایتی از نوع کنشگر با زاویه دید بیرونی است. 

کلیدواژه‌ها


اخوت، احمد (1371)، دستور زبان داستان، فردا، اصفهان.
انوشه، ‌حسن (سرپرست) (1376)، دانشنامه ادب فارسی، جلد دوم، سازمان چاپ و انتشارات، تهران.
تولان، مایکل (‌1386)،‌ روایت شناسی، درآمدی زبان شناختی انتقادی،‌ مترجم: سیده فاطمه علوی و فاطمه نعمتی، سمت، تهران.
داد،‌ سیما (‌1383)، فرهنگ اصطلاحات ادبی، مروارید، تهران.
دوانی، علی (1389)، تاریخ اسلام از آغاز تا هجرت، جامعه مدرسین حوضه علمیه، قم.
ریلکه، ماریا راینر(1383)، دعوت محمد(ص)، مترجم: شرف الدین خراسانی، بخارا، شماره 35، ص 130.
ژولیده نیشابوری (1375)، دیوان اشعار ژولیده نیشابوری، مفید، تهران.
طباطبایی، محمد حسین (1374)، ترجمه تفسیر المیزان، مترجم: محمد باقر موسوی، جلد بیستم، جامعه مدرسین حوضه علمیه، قم.
طبرسی، فضل بن حسن (1372)، مجمع البیان فی تفسیر القران، مصححان، هاشم رسولی، فضل الله یزدی طباطبایی، ناصر خسرو، تهران.
عباسی،‌ علی (‌1381)، گونه­های روایتی، پژوهشنامه علوم انسانی، شماره 33، صص 51- 74.
عباسی، ‌علی (‌1385)،‌ دورنمای روایتی،‌ پژوهشنامه فرهنگستان هنر، شماره 1، صص 75- 91.
عطار نیشابوری، فریدالدین (1374)، اسرارنامه، تصحیح صادق گوهرین، بی تا، تهران.
لینت ولت، ژپ (‌1390)، رساله­ای در باب گونه شناسی روایت و نقطه دید، مترجم: علی عباسی و نصرت حجازی، علمی فرهنگی، تهران. 
محمدی، محمد هادی و علی عباسی (1381)، صد ساختار یک اسطوره، چیستا، تهران.
مکارم شیرازی، ناصر (1382)، برگزیده تفسیر نمونه، محقق احمد علی بابایی، جلد پنجم، دارالکتب الاسلامیه، تهران.
مکاریک، ایرناریما (1388)، دانشنامه نظریه های ادبی معاصر،‌ مترجم: مهران مهاجر و محمد نبوی، چاپ سوم، آگه، تهران. 
وبستر، ‌راجر (1382)، پیش درآمدی بر مطالعه نظریه ادبی، مترجم: الهه دهنوی، سپیده سحر، تهران.