مفهوم‌شناسی اصطلاحات «زیبا» و «زیبایی» در متون اوستایی و پهلوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد تمام و مدیر گروه مطالعات عالی هنر، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران

چکیده

در پژوهشی با عنوان «مفهوم‌شناسی کلمه هنر در متون اوستایی و پهلوی» کلمه هنر در متون اوستایی و پهلوی و به‌ویژه گاثاها ، توسط نگارنده مورد تحقیق و تأمل قرار گرفته است. در ادامه آن پژوهش و از این رو که هنر نسبتی ذاتی با زیبایی در فرهنگ اسلامی- ایرانی دارد، مقاله پیش رو، دو اصطلاح زیبا و زیبایی را مورد بحث و تحقیق قرار می‌دهد.
بر بنیاد رویکرد ریشه‌شناسی لغات یا علم مطالعه تاریخی واژه‌ها و نیز بررسی تحول شکل و مفهوم واژه‌ها، این مقاله قصد درک مفهوم زیبایی در متون اوستایی (شامل یسنه‌ها، یشت‌ها، وندیداد، ویسپرد وخرده اوستا و به ویژه گاثاها که بخشی از یسنه‌ها محسوب می‌شود) و نیز پهلوی (به ویژه در دینکردهای اول تا دهم، و بندهش) را دارد. علاوه بر آن هدف مقاله، تحقیق کامل در باب واژه‌هایی است که مترادف مفهوم زیبایی و دربردارنده آن، در متون زرتشتی بوده‌اند. روش تحقیق تاریخی-تحلیلی با تاکید بر تبارشناسی واژه ها است و پژوهش نشان می دهد همچنانکه کلمه هنر بیان مطلق جمع فضائل در فرهنگ ایران باستان است و این معنا به‌واسطه هو (در ابتدای هونر) حاصل شده است اصطلاحات مرتبط با زیبایی (من‌جمله هوچیهر) نیز نسبتی تام با خیر و نیکی دارند. بنابراین زیبایی مساوقتی تمام با خیر و خوبی در فرهنگ ایرانی دارد.

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم (1392)، نشر حُسن‌افرا، تهران.
بهرامی، احسان (1369)، فرهنگ واژه‌های اوستا به یاری فریدون جنیدی، نشر بلخ، نیشابور.
تبریزی، محمدحسن بن خلف (1343)، برهان قاطع، به اهتمام محمد معین، دوره پنج جلدی، نشر کتابفروشی ابن‌سینا، تهران.
پورداود، ابراهیم (1356)، یادداشت‌های گاثاها، به کوشش بهرام فره‌وشی، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
 پورداود، ابراهیم (1354)، گاثا‌ها، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
پورداود، ابراهیم (1326)، فرهنگ ایران باستان، انتشارات پاکتچی، تهران.
دادگی، فرنبغ (1369)، بندهش، به کوشش مهرداد بهار، چاپ توس، تهران.
دوستخواه، جلیل (1370)، اوستا، گزارش و پژوهش، مروارید، تهران.
راشد محصل، محمدتقی (1389)، دینکرد هفتم، انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران.
راشد محصل، محمدتقی (1385)، زند بهمن یسن، مصحح متن، آوانویسی، برگردان فارسی و یادداشت‌ها، چاپ دوم، انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران.
فارابی، ابو نصر (بیتا)، التنبیه الی سبیل السعاده، دراسه و تحقیق سبحان خلیقات، مؤسسه تحقیقات و نشر اهل البیت، قم.
فردوسی، حکیم ابوالقاسم (1383)، شاهنامه، به کوشش پرویز اتابکی، انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ سوم، تهران.
فره‌وشی، بهرام (1352)، فرهنگ پهلوی، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
 فضیلت، فریدون (1384)، کتاب سوم دینکرد، انتشارات مهرآیین، تهران.