هویت یابی میوه های فولادی قاجاری، موجود در موزه ملی ایران (به استناد متون ادب فارسی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه پژوهش هنر دانشگاه الزهرا

2 دانشگاه الزهرا، دانشکده هنر

چکیده

تعداد شش میوه فولادی از عصر قاجاریه، در موزه ملی ایران وجود دارد که تا حال معرفی نگردیده‌اند و فرض مقاله بر این است که می‌توان به استناد متون ادب فارسی این میوه‌ها را هویت‌یابی نمود؛ از این رو هدف پژوهش پیش‌رو یافتن هویت این میوه‌ها به استناد متون ادب فارسی است. روش اتخاذ شده برای نیل به این هدف، ابتدا بررسی ویژگیهای ظاهری این میوه‌ها و سپس یافتن پیشینه میوه‌های فلزی در متون ادب فارسی، بعد طبقه‌بندی و انطباق آنها با مورد مطالعاتی می‌باشد؛ نتیجه اخذ این روش نشان داد، میوه‌های فولادی موزه ملی «به» و «ترنج» هستند و سابقه ساختن این میوه‌ها به دو صورت بویا و غیربویا، به ایران قبل از اسلام می‌رسد؛ و دلیل ساخت این میوه‌ها را با توجه به اینکه بر روی دو عدد از آنها نام ناصرالدین‌شاه نگاشته شده، می‌توان باستانگرایی پادشاهان قاجاری دانست. بنابراین نتایج این پژوهش علاوه بر اینکه موجب دمیدن روح حیات به تعدادی اشیاء خاموش موزه‌ای گردید؛ حتی در گامی فراتر موجب تکمیل اسناد تاریخی و فرهنگی این مرز و بوم شد؛ زیرا علیرغم اشارات فراوان به میوه‌های فلزی در متون ادب فارسی، میوه‌های فولادی موجود از عصر قاجاریه، تنها نمونه متجسد از یک سنت باستانی در ایران می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

ادیب الممالک فراهانی، محمد صادق امیر فراهانی قائم مقامی (1378) دیوان ادیب الممالک فراهانی، به تصحیح و اهتمام مجتبی برزآبادی فراهانی، فردوس، تهران.
اسدی توسی، ابونصر علی بن احمد (1354) گرشاسبنامه، به تصحیح حبیب یغمایی، طهوری، تهران.
اسکارچیا، جیان روبرتو (1376) هنر قاجاری هنر ایرانی، ترجمه یعقوب آژند، مولی، تهران.
 اعتضادالسلطنه، علیقلی میرزا  (1370) اکسیرالتواریخ، به اهتمام جمشید کیان فر، ویسمن، تهران.
ایرانشاه بن ابی الخیر ( 1377) کوشنامه، به تصحیح جلال متینی، علمی، تهران.
آرین پور، یحیی ( 1372) از صبا تا نیما ج1، انتشارات زوار، تهران.
آلن، جیمز ( 1381) هنر فولادسازی در ایران، ترجمه پرویز تناولی، یساولی، تهران.
آیدنلو، سجاد ( 1384)  ترنج بویا و به زرین «تاملی بر یک آیین ایرانی»، آموزش زبان و ادب فارسی، شماره 18، صص 61-58.
برگزیده سامنامه ( 1370) به کوشش دکتر منصور رستگار فسایی، نوید شیراز، شیراز.
پورابریشم، احسان و فربود، فریناز (1390) ماهیت دیبای شوشتری از نظر منابع مکتوب، هنرهای زیبا-هنرهای تجسمی، شماره 45، صص 62-53.
خاقانی، بدیل ابن علی ( 1389) دیوان خاقانی، به اهتمام جهانگیر منصور، نگاه ،تهران.
دینسری، شمس الدین ( 1350) نوادرالتبادر لتحفه البهادر، به کوشش محمد تقی دانش پژوه،  بنیاد فرهنگ ایران، تهران.
فردوسی، ابوالقاسم  (1385)  شاهنامه فردوسی، به کوشش سعید حمیدیان، قطره، تهران.
فرهنگ آنندراج ( 1363) تالیف محمد پادشاه متخلص به شاد، کتابفروشی خیام، تهران.
فرهنگ جهانگیری (1351)، میر جمال الدین حسن انجوی شیرازی، ویراسته رحیم عفیفی، دانشگاه فردوسی، مشهد.
فرهنگ مجمع الفرس (1338)،  محمد قاسم محمد کاشانی متخلص به سروری، به کوشش محمد دبیر سیاقی، نشر علمی، تهران.
فقیه ملک مرزبان، نسرین و حسین قزوینی، نغمه (1395)، عنبر و عنبرینه در ادب فارسی، فصلنامه اباختر، شماره 30، صص 388-369.
قوچانی، عبدالله (1366)، کوزه فقاع، مجله باستانشناسی و تاریخ، شماره 1، صص 51-46.
 لغت نامه دهخدا (1372)، علی اکبر دهخدا، دانشگاه تهران، تهران.
منوچهری دامغانی، ابونجم احمد  (1356)، دیوان منوچهری دامغانی، به تصحیح محمد دبیرسیاقی، زوار، تهران.
موسوی، مصطفی و اسپرغم، ثمین ( 1389)، نقد اسطوره شناسی قصه «دختر نارنج و ترنج»، نقد ادبی، شماره 11، صص 255-233.
نظامی، الیاس بن یوسف (1377)، کلیات خمسه نظامی ج 1 و 2، به تصحیح وحید دستگردی، صفی علیشاه، تهران.
نوری اژدری، نورالدین محمد ( 1381)، غازان نامه، به کوشش دکتر محمود مدبری، بنیاد موقوفات دکتر افشار، تهران.
وحید قزوینی،  میرزا محمد طاهر (1383)، تاریخ جهان آرای عباسی، به تصحیح سید سعید میر محمد صادق، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران.
ورنویت، استفان (1383)، گرایش به غرب، مترجم پیام بهتاش،کارنگ، تهران.
 

Adamqva Adel )2007(, Persia : thirty centuries of art & culture; [exhibition in the Hermitage Amsterdam; 31. March till 16 September 2007, organized by the State Hermitage Museum in St. Petersburg and the Hermitage Amsterdam] ,Zwolle Waanders, Amesterdam.
Melikian chirvani Asaddadullah )1986(, State inkwell in Islamic Iran , Journal of Walters Art Gallery,No. 44, pp. 70-94.
Melikian chirvani Asaddadullah )1992(, From the royal boat to the beggar`s bowl, Islamic Art, No. 14, pp. 3-112.
Melikian chirvani Asaddadullah )1995(, Rekab: the poly lobed wine bout from Sasanian to Saljuq time, Res Orientales, No. VII, pp. 187-204.
MELIKIAN CHIRVANI  )1996(, Iranian wine horn,Bulletin of the Asia Institute New Series, No. 10, pp. 85-139.
Melikianchirvani Asaddadullah )1997), The wine birds of Iran from pre Achamenid to Islamic times, Bulletin of the Asia Intitute, No. 9, pp. 41-97.
Weistein,Laura (2015), Silk & Gold, Museum of Fine Art, Boston.
 
 
 
نشریه هنرهای زیبا: هنرهای تجسمی
دوره 25، شماره 3
آذر 1399
صفحه 55-62

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار