بررسی پیکرنگاری نقاشی دیواری دوره هخامنشی در مقبره تاتارلی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه پیام نور

2 هنر و معماری. دانشگاه پیام نور. تهران. ایران

چکیده

جاده شاهی هخامنشی از شوش آغاز و به سارد در آسیای صغیر ختم می­شد. کلاینای یکی از شهرهای فریگیه در آسیای صغیر بود .از مهمترین یافته ها در کلاینای؛ مقبره ای واقع در تاتارلی است. این آرامگاه دارای نقاشیهایی روی تیرهای چوبی است که بزرگترین نقاشی روی چوب باستان می باشد و تاریخ آن اواسط قرن 5 ق. م. است. هدف مقاله شناخت ویژگی پیکرنگاری نقاشیهای تاتارلی و ارتباط سنتهای پیکرنگاری آناتولی و ایرانی است که از طریق روابط فرهنگی و هنری بین آناتولی و ایران هخامنشی صورت گرفت. پژوهش به روش توصیفی – تحلیلی  و با گردآوری اسنادی به بررسی نقاشیهای مقبره و تاثیر سبک هنر هخامنشی در آن می پردازد. نتایج مشخص می کند پیکره های دیوارنگاره های مقبره از پس زمینه های فرهنگی و هنری حاکمان پارسی تزئین شده که نشان دهنده تعامل فرهنگی و هنری متقابل بین فریگیه و حکام ایرانی است. آنها در ترسیم نقوش دیواری آرامگاه، تصاویری از هنر هخامنشی و یونانی را بر اساس نیازشان در کنار هم تلفیق کرده اند. نقطه عطف صحنه نبرد نقاشی دیواری مقبره، جدال بین دو فرد پیاده است؛ همانطور که در نقوش برجسته و مهرهای هخامنشی دیده می­شود. بدین ترتیب آنها خود را با شکوه قدرت حاکم پارسی همراه می­کردند.

کلیدواژه‌ها


بریان، پیر (1386)وحدت سیاسی و تعامل فرهنگی در شاهنشاهی هخامنشیان، ترجمه ناهید فروغان، تهران: نشر قطره.
پوپ، آرتور اپهام و فیلیس، اکرمن ( 1387) سیری در هنر ایران، جلد اول، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
جعفری زاده، مسلم و آرمان شیشه گر (1398) بررسی آثار شیشه ای اشکانی کاخ شائور، مطالعات باستانشناسی، دورۀ 11 ،شمارۀ 1 ، صص35-54.
سید سجادی ، منصور (1385) دهانۀ غلامان : شهری هخامنشی در سیستان )بخش دوم (، باستان شناسی و تاریخ ، سال 11، ش 22-21، صص 28-42.
شهبازی، علیرضا شاپور (1389) راهنمای مستند تخت جمشید، تهران: نشر سفیران فدایی اردستانی، ارغوان (1392) معرفی و بررسی نقاشی های هخامنشی با تاکید بر صحنه ها، پایان نامه کارشناسی ارشد باستان شناسی، دانشگاه آزاد تهران مرکزی.
کالیکان ،ویلیام (1385) باستان شناسی و تاریخ هنر در دوران مادی ها و پارسی ها ترجمه گودرز اسعد بختیار، تهران : پازینه.
کخ، هاید ماری (1380) از زبان داریوش، ترجمه پرویز رجبی ، تهران: نشر کارنگ. گیرشمن، رمان (1371) هنر ایران در دوران ماد و هخامنشی، ترجمه عیسی بهنام، تهران:نشر کتاب.
محسنی ، فاطمه ، (1388) بررسی تطبیقی نقش دیوار نگاره دوره هخامنشی کاخ شائور،مجله پیام باستان شناس ، شماره 12،صص 69-84.
محمدیان، فخرالدین و سید رسول موسوی حاجی، خدیجه شریف کاظمی، رضا مهرآفرین (1396) آیین سوگواری در نقوش تاتارلی آناتولی و مقایسه آن با شاهنامه و مراسم کتل در غرب ایران، جستارهای تاریخی، ش 2، صص 149-170.
هژبری نوبری ، علیرضا و مهسا ویسی (1392) هخامنشیان در آسیای صغیر با تکیه بر داده های باستان شناسی، تهران: نشر پردیس دانش. Acar, Ö. (2010). The Looting of History in Uşak and Afyonkarahisar between 1959 and 1969. In L. Summerer, A. von Kienlin (eds.), Tatarlı, the Return of Colours, (pp. 46-61). Istanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Akurgal, E (1970) Ancient Civilization and Ruins of Turkey. 2 nd ed . Turkey: Turk Tarih kurumu Basimevi Ankara.
Brosius M. (1996) Women in Ancient Persia (559–331 BC). Oxford.
Calmeyer, P. (1993) “Zwei mit historischen Szenen bemalte Balken der Achaemenidenzeit”, Münchner Jahrbuch der bildenden Kunst 43: 7-18.
Cameron, George G. (1958) "Persepolis Treasury Tablets Old and New. Journal o f Near Eastern Studies,XVII : 161- 76. Demeter, Stefan (2010) Tatarli – A Fifth-Century BCE Painted Wooden Tomb In Anatolia: Study, Conservation, Restitution And Reconstruction, Conservation and the Eastern Mediterranean: Contributions to the 2010 IIC Congress, Istanbul, p.225-230.
Draycott, Catherine M. (2010) Convoy Commanders and other Military Identities in Tomb Art of Western Anatolia around the time of the Persian Wars, Bollettino di Archeologia on line I / Volume speciale.
Emmerling, E., Demeter, S. & Knidlberger, M. (2010). The Restoration and Reconstruction of the Tomb Chamber. In L. Summerer, A. von Kienlin (eds.), Tatarlı, the Return of Colours, (pp. 234-267). Istanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Franzen, Christina (2009) Sympathizing with the Monster: Making Sense of Coloniazation Stesichorus' Geryoneis, Quaderni Urbinati di Cultura Classica , 2009, New Series, Vol. 92, No. 2 , pp. 55-72.
Ghirshman, P.) 1964(Iran. Protoiraner, Meder, Achämeniden (Munich).
Isik, Fahri (2007) The Light of the 'Dark Ages' and on the Anatolian Character of the Phrygian Art, Baski Istanbul Aralik. Jacobs, B.(1994) Drei Beiträge zu Fragen der Rüstung und Bekleidung in Iran zur Achämenidenzeit”,Iranica antiqua 29: 125-167.
johanson, peri (2010) Landscapes of Achaemenid Paphlagonia, Presented to the Faculties of the University of Pennsylvania.
Kaptan D., (2005) The Daskyleion Bullae: seal images from the Western Achaemenid .empire (Achaemenid.
History XII). Leiden.
Machteld J. Mellink (1972) Excavations at Karataş-Semayük in Lycia, American Journal of Archaeology,Vol. 77, No. 3, pp: 293-307.
Mellink M.C.(1997) Athens and Persia in the Fifth Century B.C., Cambridge.
Mouton, Alice (2015) The Sacred in Hittite Anatolia: A Tentative Definition, History of Religions , Vol. 55, No. 1 (August 2015), pp. 41-64.
Nicholls, R.V. ( 1979) The Tomb of Hetepka, London.
Nollé, M.)1992( Denkmäler vom Satrapensitz Daskyleion:Studie .
Ramasay, M. W (1889)A study of Phrygian art, the Journal of Hellenic studies,Vol 10و 147-189 Rice,T.T (1961),The Scythians , London.
Roosevelt, C. H. (2003). Lydian and Persian Period Settlement in Lydia (Unpublished doctoral dissertation). Cornell University.
Sams, G. K.) 1974( ‘Phrygian painted animals: Anatolian orientalizing art.’A natSt 24: 169-96.
sekunda, N (1996) “Anatolian War-Sickles and the Coinage of Etenna”, R. Ashton (ed.), Studies in Ancient Coinage from Turkey, London: 7-17.
Soudavar, Abolala (2014) Mithraic Societies, From Brotherhood Ideal to Religion's Adversary, Houston.
Soudavar, Abolala (2018) Iranian Complexities (a study in Achaemenid avestian and Sasanian controversils) , Soudavar - Houston Summere L.,( 2007a) Picturing Persian Victory. The painted battle scene on the Munich wood. Ancient Civilizations from Scythia to Siberia 13: 3–30.
Summerer, Latife (2007b): From Tatarlı to Munich. The Recovery of a Painted Wooden Tomb Chamber in Phrygia. In: Delemen, İnci (ed.) : The Achaemenid impact on local populations and cultures in Anatolia ; (sixth-fourth centuries B.C.) ; papers presented at the International Workshop, Istanbul, 20 - 21 May 2005. Istanbul: Turkish Institute of Archaeology. pp. 131-158.
Summere L.,( 2008) Imaging a Tomb Chamber: The Iconographic Program of the Tatarlı Wall Paintings, Ancient Greece and Anciant Iran Cross-Cultural Encounters; 265-300.
Summere L.( 2010) Wall Painting . Tatarli the return of colours. Istanbul :120 – 185 .
Tallis, N. )2005( Transport and Warfare. In J. Curtis & N. Tallis (eds.), Forgotten Empire. h e Wold of Ancient Persia (London), 210-217.
Uçankus, H. (2002) Phrygia, Ankara.
Xin, Wu (2005) Central Asia in the context of the Achaemenid Persian empire .(6th to 4th Centuries B. C.) Presented to the Faculties of the University of Pennsylvania .
Weller, M.E.(1970) “The Procession on the Sarcophagus of the Mourning Women”, California Studies in Classical Antiquity 3: 219-227.
Wheeler, E . L. 1982. ‘Hoplomachia and Greek dances in arms.’ GRBS 23: 223-33. http://www.cngcoins.com/