مطالعه جناس بصری در طراحی گرافیک و کاربرد آن در طراحی پوسترهای اجتماعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترا پژوهش هنر، هنر، شاهد، تهران، ایران

2 استادیار، گروه ارتباط تصویری، دانشکده هنرهای تجسمی، هنر، تهران، ایران

چکیده

موضوع این پژوهش، مطالعه جناس بصری در طراحی گرافیک و کاربرد آن در طراحی پوسترهای اجتماعی است. جامعه هدف در این تحقیق، پوسترهای اجتماعی طراحی شده در کشورهای عضو اتحادیه اروپا است که در سالهای 2000 الی 2014 طراحی شدهاند و طراحان جناس را دستمایه اصلی برای خلق اثرشان قرار داده‌اند. ازاین‌رو با نمونه‌گیری هدفمند تعداد 30 پوستر که دارای بیشترین متغیرهای مورد بحث در تحقیق بودند، به‌عنوان جامعه نمونه، انتخاب شدند. پژوهش حاضر به‌منظور شناسایی و تحلیل ویژگی‌های جناس بصری در پوسترهای جامعه و در پی پاسخگویی به سؤال چگونگی کاربرد آرایه جناس در ابن پوسترها است. تحقیق حاضر از نظر هدف، کاربردی و از لحاظ ماهیت توصیفی- تحلیلی است. ابتدا پوسترهای جامعه نمونه با استفاده از کارت مشاهده محقق‌ساخته مورد بررسی قرار گرفتند، سپس دادههای به‌دست آمده از کارت مشاهده پس از تبدیل به جدول‌هایی، توصیف و تحلیل شدند. مهم‌ترین یافته‌ها نشان می‌دهند که استفاده از جناس بصری در طراحی پوستر، برای موضوعات گوناگون به‌ویژه موضوعات اجتماعی، انتخابی هوشمندانه است چراکه یک راه حل خلاقانه در خلق اثر است و با ترکیب کارکرد بیانگر، ساخت کانونی و حروف تایپی می‌تواند باعث ارتباط سریع با مخاطب، جلب توجه او و انتقال سریع پیام اثر شود.

کلیدواژه‌ها


احمدی، بابک (1392)، از نشانه‌های تصویری تا متن: به سوی نشانه‌شناسی ارتباط دیداری. تهران: نشر مرکز، چاپ سیزدهم.
اخوت، احمد (1371)، نشانه‌شناسی مطایبه. اصفهان: نشر فردا.
اسفندیارپور، هوشمند (1384)، عروسان سخن: نقد و بررسی اصطلاحات ادبی در بدیع. تهران: نشر فردوس، چاپ دوم.
پهلوان، فهیمه (1384)، درآمدی بر تحلیل عناصر تصویری در آرم. تهران: انتشارات دانشگاه هنر.
پهلوان، فهیمه (1387)، ارتباط تصویری از چشم انداز نشانه‌شناسی. تهران: انتشارات دانشگاه هنر.
پیرس، چارلز سندرز (1381)، منطق به مثابه نشانه‌شناسی: نظریه نشانه‌ها. تهران: نشر مرکز.
تجلیل، جلیل (1371)، جناس در پهنه ادب فارسی. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، چاپ دوم.
خلج، محمدعلی (1390)، کاربرد طنز در طراحی مسکات (بسته‌‌بندی‌‌وتبلیغات‌‌تجاری‌‌برای‌‌محصولات‌‌غذایی). پایان‌‌نامه‌‌ منتشرنشده کارشناسی‌‌ارشد، دانشکده‌‌ هنرهای تجسمی دانشگاه هنر، تهران.
ذاکری، مصطفی (1385)، تاریخچه علوم بلاغی. آینه میراث، 32،صص 19-14.
سجودی، فرزان (1382)، نشانه‌شناسی کاربردی. تهران: نشر قصه.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1377)، جادوی مجاورت. نشر بخارا، 2،صص 31-27.
شمیسا، سیروس. (1378)، نگاهی تازه به بدیع. تهران: نشر فردوس، چاپ یازدهم.
شمیسا، سیروس. (1381)، بیان و معانی. تهران: نشر فردوس، چاپ ششم.
صالحی، سودابه (1394)، روش‌شناسی‌های تحقیق بصری: خوانش تصویر. نقد کتاب هنر، 5و 6،صص 251-266.
فرنود، مریم (1390)، اقتباس وارونه در هنرهای تجسمی به ویژه در طراحی پوستر. پایان‌‌نامه‌‌ منتشرنشده‌‌ کارشناسی‌‌ارشد، دانشکده‌‌ هنرهای تجسمی دانشگاه هنر، تهران.
متوسل‌‌الحق، سپیده (1388)، کاربرد آرایه‌‌های ادبی در تصاویر پیام رسان. پایان‌‌نامه‌‌ منتشرنشده‌‌ کارشناسی‌‌ارشد، دانشکده‌‌ هنرهای تجسمی دانشگاه هنر، تهران.
وحیدیان کامیار، تقی (1385)، بدیع از دیدگاه زیبایی شناسی. تهران: سمت.
ویلیامز، رابین. و تالت، جان (1385)، گرافیک حرفه‌‌ای (ترجمه‌‌ نازیلا حامد خاکی). تهران: مؤسسه‌‌ تحقیقاتی انتشاراتی نور، چاپ دوم.
هاشمی، سیمین (1391)، بررسی چگونگی تعامل بین آرایه‌های ادبی و تبلیغات فرهنگی و تجاری. پایان‌‌نامه‌‌ منتشرنشده‌‌ کارشناسی‌ارشد، دانشکده‌‌ هنرهای تجسمی دانشگاه هنر، تهران.
همایی، جلال‌الدین (1371)، فنون بلاغت و صناعات ادبی. تهران: هما، چاپ هفتم.
هولیس، ریچارد (1386)، تاریخچه‌‌ای از طراحی‌‌گرافیک (ترجمه‌‌ سیما مشتاقی). تهران: سازمان چاپ و انتشارات.
یاحقی، فرید (1388)، طنزپردازی در انیمیشن به کمک جناس‌‌ها. پایان‌‌نامه‌‌ منتشرنشده‌‌ی کارشناسی‌‌ارشد، دانشکده‌‌ هنرهای تجسمی دانشگاه هنر، تهران.
Almeida de, C. (2009), The rhetorical genre in graphic design. Journal of Visual Literacy, 28(2), 186 -198.
Eco, U. (1984), The Role of the Reader; BMG: Indiana university.
Emanuel, B. (2010), Rhetoric in graphic design (Master Thesis). Retrieved 6 Jun 2014 from: http://graphicdesignrhetoric.tumblr.com
Emnison, M. and Esmit, P. (2000), Researching the Visual: Imaj, Objects, Contexts and Interaction in Social and Cultural Inquiry. London: Sage.
Gesche, J. Scheuermann, A. (2006), Design as a rhetoric: BASIC PRINCIPLES FOR DESIGN RESEARCH. Retrieved 11  May 2016 from: https://pdfs.semanticscholar.org/55ae/2346ebaecf7c6e362834338b0101208e41a4.pdf
 
Heller, S. (2002), Design humour. New Yor, Allworth press.
Huizinga J. (1956), Homo ludens. Hamburg: Rowohit.
Lucas, G. Dorrian, M. (2006), Guerrilla advertising. LON: Laurence kink publishing
McQuarrie, E.F. and Mick, D.G. (1996), Figures of Rhetoric in advertising language. Jornal of Consumer Research. 22.424-438.
McQuarrie, E.F. and Mick, D.G. (2003), Visual and Verbal Rhetorical Figures .Retrieved 23 Jun 2015 from: http://www.jstor.org/stable/10.1086/209549#fndtn-pdf
Prosser, J. and Loxley, A. (2008), Introducing Visual Methods. Retrived Jun 2015 from: http://eprints.ncrm.ac.uk/420/1/MethodsReviewPaperNCRM-010.pdf
Rand, P. (2000), A Designer`s Art. NY: Yale University press.