تقابل ادراک مخاطبان اثر هنری از کشف و دگرگونی در نسبت با اصل تداعی و ساختار نشانه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه کامپیوتر و فن آوری اطلاعات ، واحد شیراز ، دانشگاه آزاد اسلامی ، شیراز ، ایران

2 دکترای تخصصی فلسفه هنر، گروه ارتباط تصویری، مؤسسه آموزش عالی آپادانا، شیراز، ایران

چکیده

ادراکِ نسبت میان نشانه و مفهوم عامل بسیار مهمی است که در فرآیند گذر از شناخت به بازشناخت مخاطبان، تقابل قابل توجهی را عیان ساخته و گویی دو نقش متفاوت از آن قابل استنباط است؛ آن چنان که در خلق یک اثر هنری، طراح به عنوان مخاطب اولیۀ موضوع مورد نظر، پس از گذار از شناخت ابعاد آن می‌کوشد که بیننده را به عنوان مخاطب ثانویه، در مرحله مشاهده به سوی تجربۀ بازشناختی هدایت سازد. بازشناخت، فرصتی است که نشانه در یک موقعیت بازنمایی شده و در مفاهیم جدید برای بینندۀ اثر تداعی می‌گردد. تداعی، فرآیندی تجسمی است که در آن شخص، به درک متفاوت مفاهیمی دست می‌یابد که یکدیگر را به فراخوان مشترک می‌طلبند. پژوهش حاضر با هدف معرفی انواع بازشناخت در نسبت با اصل تداعی که در راستای دگرگونی‌های دو سطح نشانه و مفهوم ایجاد می‌گردد، پرسش از چگونگی تقابل ادراک مخاطبان اثر گرافیکی از کشف و دگرگونی در نسبت با اصل تداعی و ساختار نشانه دارد؟ لذا به روش توصیفی‌-‌‌تحلیلی و با استفاده از منابع مکتوب و اسناد تصویری به شیوه کیفی، نشان می‌دهد که طراح، در راستای شناخت موضوع به دگرگون‌سازی ساختار نشانه‌ها پرداخته و قوانین تداعی نیز بیننده را به کشف و بازشناخت پیام هدایت می‌سازد.

کلیدواژه‌ها


احسنت، ستاره و اردلانی، حسین و صافیان، محمدجواد و ذاکرحقیقی، کیانوش (1398)، دگرگونی فرآیند ادراک اثر هنری در نسبت میان نشانه و مفهوم، فصلنامه هنرهای زیبا – هنرهای تجسمی، دوره24، شماره4، صص60-51.
احمدی، بابک (1370)، ساختار و تأویل متن، نشر مرکز، تهران.
ارشد‌ریاحی، علی و واسعی، صفیه (1390)، ارتباط مراتب وجود با مراتب ادراک از نظر ملاصدرا، فصلنامه مطالعات اسلامی، شماره 86، صص45-9.
اعظم‌کثیری، آتوسا و وفاالبدری، نبراس (1396)، پدیدارشناسی تصویر هنری در نقاشی معاصر(شناخت نقاشی معاصر بر مبنای نظریۀ تصویر شعری گاستون باشلار)، فصلنامه هنرهای زیبا– هنرهای تجسمی، شماره3، صص‌36 - 29.
امبروز، گوین و هریس، پل (1393)، اندیشه طراحانه، ترجمه حسین شهرابی، چاپ و نشر نظر، تهران.
آرنهایم، رودلف (1388)، هنروادراکبصری، ترجمه مجید اخگر، سمت، تهران.
بوآس، فرانتس (1391)، مردم شناسی هنر(هنر ابتدایی)، ترجمه جلال‌الدین رفیع‌فر، نشر گل‌آذین، تهران.
برجر، جان (1388)، شیوه‌های نگریستن، ترجمه غلامحسین فتح اله نوری، ویژه‌نگار، تهران.
پاتر، نورمن (1394)، طراح کیست: اشیاء، مکان‌ها، پیام‌ها، ترجمه شیوا نوروزی، چاپ نظر، تهران.
پاز، اکتاویو (1376)، هنر و تاریخ: مقالاتی در زمینه زیبایی‌شناسی، توس، تهران.
پاکباز، روئین (1373)، دایره‌المعارف هنر، فرهنگ معاصر، تهران.
پریکن، ماریو (1392)، مبانی خلاقیت در تبلیغات، ترجمه کامیار شیروانی مقدم، سیته، تهران.
جانجی، رکا (1388)، ارتباط زیباشناختی از نظرگاه هنری، ترجمه نریمان افشار، فرهنگستان هنر، تهران.
چندلر، دانیال (1387)، مبانی نشانه‌شناسی، ترجمه مهدی پارسا، انتشارات سوره‌مهر، تهران.
داد، سیما (1375)، فرهنگ اصطلاحات ادبی: واژه‌نامه مفاهیم و اصطلاحات ادبی فارسی و اروپایی، مروارید، تهران.
دانسی، مارسل (1388)، نشانه‌شناسیرسانه‌ها، ترجمه گودرز میرانی، نشر آینه‌نما و چاپار، تهران.
دانشگر، فهیمه (1395)، نمادشناسی پوستر: با رویکرد نشانه‌شناسی در بیان مفاهیم ذهنی، مرکب سپید، تهران.
داوودی‌آب‌کنار، آرمان (1391)، زیبایی‌شناسی و کاربرد طراحی گرافیک، نوردان، تهران.
دولوز، ژیل (1393)، فرانسیس بیکن: منطق احساس، ترجمه بابک سلیمی‌زاده، انتشارات روزبهان، تهران.
دیویی، جان (1391)، هنر به منزلۀ تجربه، ترجمه مسعود علیا، نشر ققنوس، تهران.
زرین کوب، ابوالحسین (1382)، ارسطو و فن شعر، امیرکبیر، تهران.
سپهر، مسعود (1395). تجزیه و تحلیل آثار گرافیک، انتشارات فاطمی، تهران.
شمیسا، سیروس (1373)، انواع ادبی، فردوس، تهران.
شیریان، رضا (1392)، جذابیت در بناها و محوطه‌های تاریخی، انتشارات دستان، تهران.
عابدی، علی (1391)، گرافیک: تجزیه . تحلیل . نقد، کتاب آمه، تهران.
کارول، نوئل (1392)، درآمدی بر فلسفه هنر، انتشارات متن، تهران.
کارو، جرزی (1383)، طراحی گرافیک، ترجمه مهگان فرهنگ پور، انتشارات عفاف، تهران.
کرس، گونتر و لیوون، تئوون (1393)، خوانش تصاویر: دستور طراحی بصری، ترجمه سجاد کبگانی، فرهنگسرای میردشتی، تهران.
لاپتن، آلن (1394)، تفکر طراحی گرافیک: آن سوی طوفان مغزی، ترجمه نازیلا محمدقلی‌زاده، فرهنگسرای میردشتی، تهران.
لیدول، ویلیام و هولدن، کریتینا و باتلر، جیل (1393)، قواعد فراگیر طراحی، ترجمه راضیه مهدیه، نازیلا محمد‌قلی‌زاده، مهسا حقی‌پناه و رائیکا خورشیدیان، فرهنگسرای میردشتی، تهران.
لینتن، نوربرت (1382)، تاریخ هنر مدرن، ترجمه علی رامین، نشر نی، تهران.
مهروند، احد و عطاری‌خامنه، امیر (1393)، بررسی سه شعر از پروین اعتصامی بر اساس دو عنصر ارسطویی کشف و دگرگونی، پژوهش ادبیات معاصر جهان، دوره19، شماره1، صص180–163.
نیوآرک، کوئنتین (1393)، طراحی گرافیک چیست، ترجمه مرجان زاهدی، نشر مشکی، تهران.
نیرومند، محمدحسین (1396)، دستورالعمل‌های فیل آبی برای ایده‌یابی، فرهنگسرای میردشتی، تهران.
ورامینی، نیما (1390)، تفکر خلاق در گرافیک، فرهنگسرای میردشتی، تهران.
هاسپرز، جان و اسکراتن، راجر (1379)، فلسفه هنر و زیبایی‌شناسی، ترجمه یعقوب آژند، مؤسسات انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
هال، استوارت (1391)،  معنا،فرهنگوزندگیاجتماعی، ترجمه احمد گل‌محمدی، نشر نی، تهران.
هرست‌هاوس، رزالین (1384)، بازنمایی و صدق، فرهنگستان هنر، تهران.
هیدگر، مارتین (1385)، سرآغاز کار هنری، ترجمه ضیاء شهابی، هرمس، تهران.
یوهان‌سون، یورگن و اریک‌لارسن، سوند (1388)، نشانه‌شناسی چیست، ترجمه علی میرعمادی، انتشارات ورجاوند، تهران.
 
       Ambrose, Timothy & Panie, Crispin (2000), Museum Basics, Icom, Italy.Clark, K (2000), from regulation to participation: cultural heritage, sustainable development and citizenship in forward planning: The function of cultural heritage in changing Europe, City & Time, (4)3, pp 103- 110.
       Barthes, R (1977), Image-Music-Text, London, Fontana.
       Bergman, Mats; Paavola, Sami (2003), the commens dictionary of Peirce's terms - Peirce's terminology in his own words. http://www.helsinki.fi/science/commens/dictionary.html page consulted on the 27 of May 2010.
       Bussmann, Hadumod (2006), Routledge Dictionary of Language and Linguistics. Translated and edited by Gregory Trauth and Kerstin Kazzazi. London and New York: Routledge.
       Everaert-Desmedt, Nicole (2006). L'esthétique d'après Peirce, in Louis Hébert (dir.), Signo [en ligne], Rimouski.
       Hirn, Yrjo (1900), the Origins of Art, London.
       Shklovski, Viktor (1998), Art as Technique, Literary Theory: An Anthology, Julie Rivkin & Michael Ryan (eds.), Malden: Blackwell.
 Verworn, Max (1920), Die Anfange der Kunst, Jena.