مطالعه تطبیقی فرم و نقش جام های فلزی مکشوفه از مارلیک و حسنلو

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد صنایع دستی، دانشکده هنر، دانشگاه سوره

2 استادیار دانشکده هنرهای تجسمی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز

چکیده

مطالعه و بررسی اسناد مکشوفه در طی حفاری­ های باستان شناسانه، همواره پلی به سوی کشف مناسبات، همبستگی ­ها و مراودات اقوام و مردمان پیش از تاریخ بوده است. مطالعه و مقایسه جام ­های فلزی مکشوفه از حفریات دو حوزه جنوب دریای خزر و دریاچه­ ی ارومیه، از نظر ساختار بصری، تکنیک اجرایی و روش ساخت و محتوای نقوش آن­ها، وحدت و همبستگی در ریشه­ های قومی، فرهنگی و مراودات میان اقوام ساکن در تپه ­های باستانی مارلیک و حسنلو در اواخر هزاره دوم و اوائل هزاره اول ق.م را آشکار می ­نماید. در این مقاله برآنیم تا با مطالعه و بررسی فرم و ویژگی­ های بصری جام­ های فلزی مکشوفه از این دو حوزه یاد شده، یعنی مارلیک و حسنلو به دو سؤال اساسی پاسخ گوییم. اول اینکه آثار فلزی حسنلو و مارلیک از چه وجوه مشترکی برخوردار بوده و دوم آنکه ویژگی های خاص این ظروف نشان دهنده چه تأثیر و تأثراتی از اقوام مجاور و همسایگان ایران کنونی می­باشد؟ از این رو این پژوهش، که با روش تحقیق توصیفی-تحلیلی انجام گرفته است، پژوهشگر توانسته با جمع ­آوری 12 نمونه­ از آثار (2 مورد متعلق به تپه حسنلو و 10 مورد متعلق به مارلیک) به طبقه ­بندی و بررسی آن­ها اقدام و نتایج را در قالب جداول ارائه کند.

کلیدواژه‌ها


ابراهیمی لویه، عادل. (1384)، تپه مارلیک. تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی.
پرادا، ادیت. (1383). هنر ایران باستان. ترجمه یوسف مجیدزاده. تهران: دانشگاه تهران.
پرادا، ادیت. (1387). جام حسنلو، ترجمه علی صدرایی و صمد علیون، مجموعه مقالات جام زرین حسنلو، تهران، گنجینه هنر.
دایسون، رابرت هنری، (1386). دژ حسنلو. تهران: گنجینه هنر.
دیاکونوف، ا.م. (1377). تاریخ ماد، ترجمه کریم کشاورز. تهران: شرکت انتشارات علمی فرهنگی.
روبینسون، کارن. (1387). جام زرین حسنلو از منظر قفقاز. ترجمه علی صدرایی و صمد علیون. مجموعه مقالات جام زرین حسنلو. تهران: گنجینه هنر.
زهتابی، محمد تقی. (1389). تاریخ دیرین ترکان ایران. ترجمه علی احمدیان سرای، تبریز: نشر اختر.
خلعتبری، محمدرضا. (1387). "تحلیلی بر نتایج اولین فصل کاوش محوطه باستانی تول گیلان". مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران. سال پنجاه و نهم. شماره 1.
فائقی، ابراهیم. (1389). آذربایجان در مسیر تاریخ. تبریز: یاران.
کالیکان، ویلیام. (1384). باستان شناسی و تاریخ هنر در دوران مادی‌ها و پارسی‌ها، ترجمه گودرز اسعد بختیار. تهران: پازینه.
گریشمن، رومن. (1379). تاریخ ایران از آغاز تا اسلام. ترجمه محمود بهروزی. تهران: چاپ نیل.
ماسکارلا، اسکار وایت. (1386). نبرد حسنلو در اواخر قرن نهم ق. م. ترجمه علی صدرایی و صمد علیون. مجموعه مقالات جام زرین حسنلو. تهران: گنجینه هنر.
ملکزاده، مهرداد. (1376). جایگاه مادها در تاریخ ایران. مجموعه گزارش‌های باستان شناسی. تهران: پژوهشکده باستان شناسی.
نگهبان، عزت ا.... (1378). باستان شناسی و تاریخ ایران. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
وینتر، آیرین. (1387). جام زرین حسنلو: سی سال بعد. ترجمه علی صدرایی و صمد علیون، مجموعه مقالات جام زرین حسنلو. تهران:گنجینه هنر.
Calmeyer, P,1982,Mesopotamia und Iran im II und I Jahrtausend, in Nissen H.J.& Renger J.(eds). Mesopotamien und seine Nachbarn, Berliner Beitrage zum Vorderen Orient, Band 1,Berlin.pp.339-348