تحلیل و خوانش آثار هنری بر اساس نظریه ادراک زیبایی ابن هیثم (مطالعه موردی: تابلوی شب پرستاره ونسان ونگوگ)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشکده هنر و معماری،دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.

2 استادیار گروه صنایع دستی و پژوهش هنر، دانشکده هنر و معماری دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

چکیده

از آنجا که نظریه ادراک زیبایی ابن هیثم، کیفیات و ساختار بصری لازم در اثر هنری را مورد توجه قرار می دهد، ضروری است جنبه های بالقوه ی نظریاتش در حوزه زیبایی شناسی و ساختار بصری، مورد پژوهش قرار گرفته و به فعل در آید. پژوهش حاضر به روش توصیفی _ تحلیلی به بررسی فرایند ادراک زیبایی می پردازد که از درک معانی جزئیه در قوه ممیزه شکل می گیرد. بدین ترتیب، سه قوه ادراکی که ابن هیثم از آنها به عنوان مراحل ادراک معانی جزئیه یاد می کند، مورد کنکاش علمی قرار گرفت. هدف این پژوهش، تبیین الگوهای ساختاری نهفته در نظریه ادراک زیبایی ابن هیثم و بررسی آثار هنری توسط الگوهای تبیین شده، می باشد. یافته های پژوهش حاکی از آن است، ادراک بالمعرفه با توجه به اطلاعات پیشینی، امکان دسته بندی اطلاعات به "گونه" و "فرد" را دارد؛ بنابراین از همنشینی برخی معانی جزئیه که ساختاری کیفی_بصری ایجاد می کنند، کلیت مشابهِ یک گروه از معانی جزئیه را شکل بخشیده، و در یک گونه شناخته می شوند؛ در نتیجه می توان از آن گونه به مثابه الگویی برای تحلیل ساختار بصری آثار هنری استفاده کرد. در پایان، با استفاده از الگوهای تبیین شده، یک اثر از ونگوگ مورد تحلیل و خوانش قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها


اوکویرک، استیونسون و دیگران (1397). مبانی هنر نظریه و عمل، محمدرضا یگانه دوست، تهران: سمت.
اف. والتر، اینگو (1391). ونسان ونگوگ رویا و واقعیت. ترجمه ساجده الهامی، تهران: یساولی.
بلخاری قهی، حسن (1394). نظریه قدر. تهران: سوره مهر. ---------- (1387). معنا و مفهوم زیبایی در المناظر و تنقیح المناظر. تهران: فرهنگستان هنر. بیردزلی، مونروسی و جان هاسپرس (1387).
تاریخ و مسائل زیبایی شناسی. ترجمه محمد حسین حنایی کاشانی، تهران: هرمس.
جئورگی، کپس (1398). زبان تصویر. ترجمه فیروزه مهاجر، تهران: سروش.
جنسن، چارلز (1398). تجزیه وتحلیل آثار هنرهای تجسمی. بتی آواکیان، تهران: سمت.
دونیس، آ. دونیس (1388) مبادی سواد بصری. ترجمه نسیم منوچهر آبادی. تهران: بازتاب اندیشه. طباطبایی، صالح (1397). ابن هیثم فیزیکدان اسلامی. تهران: روزنه. طباطبایی، صالح (1396). نشست تخصصی «هنر و زیبایی در اندیشه ابن هیثم»، تهران: سایت رسمی فرهنگستان هنر.
http://honar.ac.ir/index.aspx?pageid=214&newsview=6082 (19،10،1397).
کشمیری، مریم؛ رهبر نیا، زهرا (1397). «تبیین الگو پردازی، ریز نگاری و حجم پردازی در نگارگری ایرانی بر پایه مبانی ادراک در المناظر ابن هیثم»، تهران: دو فصلنامه علمی مبانی نظری هنرهای تجسمی، شماره6، صص 5_20
. DOI: 10.22051/JTPVA.2019.24058.1000. [12] Sabra, A.I (1989). The Optivs of Ibn al-Haytham: Books I-III, on Direct Vision. London: Webirg Institute, University of London.