یک خوانش پدیدارشناختی از انتزاع در نقاشی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیأت علمی فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران.

چکیده

 این موضوع که تصاویر قادر به نمایش چیزهایی کاملاً متفاوت از خودشان هستند، از زمان افلاطون برای فیلسوفان جذاب بوده است. از جمله فیلسوفانی که به این حوزه پرداخته‌اند پدیدارشناسان هستند، آنها از زوایای مختلف به تصاویر نزدیک می‌‌شوند. در این مقاله سعی می‌شود به این سؤال پاسخ داده شود که چگونه می‌توان از مفاهیم پدیدارشناختی برای درک انتزاع در نقاشی کمک گرفت؟ در این نوشتار متأثر از ادموند هوسرل، از مفاهیم [افق، تقلیل پدیدارشناختی، زیست جهان، اپوخه] کمک گرفته شده است تا نشان بدهد چه ارتباطی بین انتزاع، جهان و تقلیل پدیدارشناختی وجود دارد. نتیجة مورد تأکید مقاله این است که هنرمند مانند پدیدارشناس از جهان طبیعی و روزمره دور می‌شود و عمیق‌تر به جهان نگاه می‌کند و زیست جهان فراموش شده را دوباره احیا کرده و شکاف بین آگاهی و جهان را پُر می‌کند. از این نظر دو نتیجه قابل تحصیل است: یکی اینکه کارکرد انتزاع در هنر نشان دادن این بازگشت به جهان و روابط درونی ناشناختة آن است. دیگر اینکه تمام نقاشی‌ها انتزاعی هستند. زیرا دنیای قابل رؤیت را نشان نمی‌دهند، بلکه نیروهای نامرئی فعال در جهان را نشان می‌دهند. همچنین مفهوم اپوخه پدیدارشناختی و تمایزش با اپوخه زیبایی‌شناختی نشان می‌دهد، نقاشی‌ها معنایی فراتر از عناصر تصویری دارند که باید با تمرین طولانی اندیشیدن هنری آن را آموخت.

کلیدواژه‌ها


  • حسن‌پور، علیرضا. (1400) «هنر و زیبایی‌شناسی در پدیدارشناسی هوسرل» ، نشریه علمی متافیزیک. دوره 13 شماره 31. صفحه 1-18. - دلوز، ژیل (1398). منطق احساس. ترجمه بابک سلیمی‌زاده. تهران: انتشارات آگاه.
  • - رشیدیان، عبدالکریم (1384)، هوسرل در متن آثارش، چاپ اول، تهران نشر نی.
  • - صفری، عبدالرضا و امراله معین. (1398) «ادراک زیبایی‌شناسی آگاهی در پدیدارشناسی از نظرگاه هوسرل، هیدگر و سارتر»، نشریه علمی متافیزیک. دوره 11. شماره 28. صفحه 135-150.
  • - Bernet, Rudolf. (2012). “Phenomenological and Aesthetic Epoche: Painting the Invisible Things themselves”, The Oxford Handbook of Contemporary Phenomenology, Edited by Dan Zahavi, Oxford University Press. Pp.574-582.
  • - Dahl, Espen. (2010). Towards a Phenomenology of Painting: Husserl's Horizon and Rothko's Abstraction, “Journal of the British Society for Phenomenology”.
  • - Dahl, Espen. (2010b). Phenomenology and the holy. Religious experience after Husserl, London: scm press, ch.5.
  • - Gadamer, H. (2004). Truth and Method, London: Continuum.
  • - Greenberg, clement. (1961). “On the Role of Nature in Modernist Painting”, in Art and Culture. Critical Essays, Boston: Beacon Press.
  • - Henry, Michel. (2009). Seeing the Invisible on Kandinsky, Trans, by Scott Davidson, Publish continuum.
  • - Husserl, E. (1969). Formal and Transcendental Logic, trans. D. Cairns. The Hague: Martinus Nijhoff.
  • - Husserl, E. (1970(.The Crisis of European Sciences and Transcendental Phenomenology, trans. D. Carr, Evanston: Northwestern University Press.
  • - Husserl, E. (1973). Experience and Judgment, trans. S. Churchill, Evanston: Northwestern University Press.
  • - Husserl, E. (1982). Ideas Pertaining to a Pure Phenomenology and to Phenomenological Philosophy. First Book, trans. F. Kersten, The Hague: Martinus Nijhoff.
  • - Husserl, E. (1994). Briefwechsel. Band VII, ed. E. Schumann, K. Schumann, Dordrecht: Kluwer Academic Publisher, pp. 133-36. (Translation English: Husserl, E. (2009). “Letter to Hofmannsthal”. Sven-Olov Wallenstein (Trans). SITE. 26-27.2009. pp. 2-4.)
  • - Husserl, E. (2001). Analyses Concerning Active and Passive Synthesis. Lectures on Transcendental Logic, Trans: A.J. Steinbock, Durdrecht: Kluwer.
  • - Kuhn, Helmut. (1940). “The Phenomenological Concept of Horizon”. In M. Farber (Ed), Philosophical Essays in Memory of Edmund Husserl, Cambridge, Mass.: Harvard University Press.
  • - Merleau-Ponty, Maurice. (1962). Phenomenology of Perception, trans. C. Smith (London: Rutledge). - Steinbock, A.J. (1995). Home and Beyond. Generative Phenomenology after Husserl, Evanston: Northwestern University Press. - Taylor, Charles. (1997). “Lichtung or Lebensform: Parallels between Heidegger and Wittgenstein”, in Philosophical Arguments, Harvard: Harvard University Press.
  • - Welton, Donn. (2000). The Other Husserl. The Horizons of Transcendental Phenomenology, Bloomington: Indiana University Press.